🌱 Bitkilerde Hareket: Tropizma ve Nasti
Bitkiler, hayvanlar gibi yer değiştiremezler ancak çevrelerindeki uyaranlara karşı hareket edebilirler. Bu hareketler, genellikle büyüme yönünde değişiklikler şeklinde gerçekleşir ve iki ana grupta incelenir: Tropizma ve Nasti.
➡️ Tropizma (Yönelim Hareketleri)
Tropizma, bir uyaranın yönüne bağlı olarak gerçekleşen yönelme veya uzaklaşma hareketidir. Bu hareketler büyüme ile ilgilidir ve geri dönüşümsüzdür. Uyaranın geldiği yöne doğru büyüme pozitif tropizma, uyarandan uzaklaşacak şekilde büyüme ise negatif tropizma olarak adlandırılır.
📌 Tropizma Çeşitleri:
- ☀️ Fototropizma (Işığa Yönelim): Bitki gövdeleri ışığa doğru büyür (Pozitif Fototropizma). Bitki kökleri ise ışıktan uzaklaşır (Negatif Fototropizma).
- ⏬ Geotropizma (Yerçekimine Yönelim): Kökler yerçekimi yönünde, yani aşağıya doğru büyür (Pozitif Geotropizma). Gövdeler ise yerçekimine ters yönde, yukarıya doğru büyür (Negatif Geotropizma).
- 💧 Hidrotropizma (Suya Yönelim): Kökler su kaynağına doğru büyüme eğilimindedir.
- 🪨 Kemotropizma (Kimyasallara Yönelim): Kökler topraktaki belirli kimyasallara doğru (Pozitif) veya onlardan uzaklaşacak (Negatif) şekilde büyür.
- 🪢 Tigmotropizma (Dokunmaya Yönelim): Sarmaşık gibi sarılıcı bitkilerin gövde ve yapraklarının temas ettikleri bir desteğe sarılmasıdır.
🔄 Nasti (Irganım Hareketleri)
Nasti hareketleri, uyaranın yönüne bağlı olmayan, genellikle turgor basıncı değişimleriyle gerçekleşen ve geri dönüşümlü olan hareketlerdir. Büyüme ile ilgili değildirler.
📌 Nasti Çeşitleri:
- 🌙 Fotonasti (Işık Etkisiyle Hareket): Akşamsefası çiçeğinin akşamları kapanıp sabah açılması.
- 🌡️ Termonasti (Sıcaklık Etkisiyle Hareket): Lale ve kardelen çiçeklerinin sıcaklık arttığında açılması, soğukta kapanması.
- 👆 Sismonasti (Sarsıntı Etkisiyle Hareket): Küstüm otunun (Mimosa pudica) dokunulduğunda yapraklarını kapatması.
- 🪰 Tigmonasti (Dokunma Etkisiyle Hareket): Venüs sinekkapanı bitkisinin böcek dokunduğunda yapraklarını kapatması.
🎯 Özet Tablo: Tropizma ve Nasti Karşılaştırması
- ✅ Uyaranın Yönü: Tropizma'da önemli, Nasti'de önemsiz.
- ✅ Hareketin Nedeni: Tropizma büyümedir, Nasti turgor değişimidir.
- ✅ Geri Dönüş: Tropizma geri dönüşümsüz, Nasti geri dönüşümlüdür.
