Vücudumuz, her gün binlerce kimyasal işlem gerçekleştiren dev bir fabrika gibi çalışır. Bu işlemler sonucunda ortaya çıkan atık maddelerin ve fazla sıvıların vücuttan uzaklaştırılması ise boşaltım sistemi adı verilen özel bir sistemin görevidir. Bu sistem olmasaydı, toksinler kısa sürede birikerek yaşamımızı tehdit ederdi. Peki, bu hayati sistemi oluşturan organlar nelerdir ve nasıl çalışırlar? Gelin, vücudumuzun detoks merkezini birlikte keşfedelim.
Boşaltım sistemi, metabolizma sonucu oluşan üre, ürik asit, amonyak gibi zararlı azotlu atıkları, fazla suyu ve tuzları vücuttan uzaklaştıran organlar bütünüdür. Bu işlem sayesinde vücudun homeostazi yani iç denge dediğimiz hassas dengesi korunur, kan basıncı ve asit-baz düzenlemesi yapılır.
Boşaltım sisteminin ana merkezidir. Karın boşluğunun arka tarafında, bel hizasında ve omurganın iki yanında yer alan fasulye şeklindeki bu çift organdır. Her biri yaklaşık 10-12 cm uzunluğundadır.
Böbreklerde oluşan idrarı, idrar torbasına (mesaneye) taşıyan 25-30 cm uzunluğundaki ince, kaslı tüplerdir. Her böbrekten bir tane çıkar, toplam iki adettir. Peristaltik (dalga benzeri) kas hareketleriyle idrarı aşağıya doğru iterler.
Üreterlerden gelen idrarın geçici olarak depolandığı esnek yapılı, kaslı bir organdır. Yetişkin bir insanda ortalama 400-600 ml idrar depolayabilir. Dolduğunda duvarları gerilir ve beyne "idrar yapma ihtiyacı" sinyali gönderilir.
İdrar kesesinde biriken idrarın vücut dışına atılmasını sağlayan kanaldır. Kadınlarda yaklaşık 4 cm, erkeklerde ise hem idrar hem de spermin dışarı çıkmasını sağladığı için yaklaşık 20 cm uzunluğundadır. İdrar yapma işlemi, üretranın başlangıcındaki sfinkter (büzgen) kasların gevşemesiyle başlar.
Boşaltım sisteminin asıl organları yukarıdaki gibidir, ancak vücudumuzda atık uzaklaştırmaya yardımcı başka organlar da vardır:
Her gün böbrekleriniz yaklaşık 180 litre kanı süzer. Bu süzülen sıvının neredeyse %99'u geri emilir ve sadece 1.5-2 litre kadarı idrar olarak atılır. Yani böbrekler inanılmaz bir tasarruf ve geri dönüşüm ustasıdır!
Sonuç olarak, boşaltım sistemi organları sessiz sedasız çalışan, ancak yaşam için vazgeçilmez bir ekiptir. Böbrekler, üreterler, mesane ve üretradan oluşan bu sistem, vücudumuzun temizlik ve dengeleme işlerini üstlenerek sağlıklı kalmamızın temelini oluşturur. Onlara iyi bakmak, aslında genel sağlığımıza yapılan en değerli yatırımlardan biridir.
