Edebiyatımızın kilometre taşlarından biri olan Cezmi, Türk edebiyatının ilk tarihi romanı olma özelliğini taşır. Bu önemli eser, vatan şairi olarak da bildiğimiz Namık Kemal'e aittir. Namık Kemal, Tanzimat Dönemi'nin en önemli yazarlarından biri olarak, edebiyatımıza yeni türler kazandırmış ve "hürriyet", "vatan" gibi kavramları eserlerinin merkezine yerleştirmiştir.
Cezmi, 1880'de yayımlanmıştır. Roman, 16. yüzyılda, Osmanlı-İran savaşları döneminde geçer. Kahramanımız Cezmi, idealize edilmiş bir Türk genci olarak; vatansever, cesur, bilgili ve şair ruhludur. Namık Kemal, bu karakterle adeta kendi döneminin gençliğine bir model ve ilham kaynağı göstermek istemiştir.
Namık Kemal (1840-1888), Tanzimat Dönemi edebiyatının en ateşli ve etkili isimlerindendir. Şair, yazar, gazeteci ve fikir adamı kimliğiyle tanınır. Vatan Yahut Silistre oyunuyla ünlenmiş, İntibah ilk edebi romanımız, Cezmi ise ilk tarihi romanımız olarak kabul edilmiştir. Eserlerinde sık sık hürriyet, eşitlik, vatan sevgisi ve meşrutiyet gibi temaları işlemiştir. Dönemin siyasi baskıları nedeniyle sürgün hayatı yaşamış, fikirleriyle Jön Türkler ve sonraki nesiller üzerinde derin izler bırakmıştır.
Cezmi, yalnızca "kimin eseri" sorusunun cevabı olarak değil, Türk edebiyatında bir dönüm noktasını temsil ettiği için de önemlidir. Namık Kemal, bu romanla hem tarihimize edebi bir pencereden bakmış hem de döneminin gençliğine vatan, ahlak ve idealizm üzerine güçlü mesajlar vermiştir. Edebiyat tarihimizi anlamak isteyen her okur için, Cezmi ve Namık Kemal'in diğer eserleri, başucu niteliğindedir.
