Çözünürlük çarpımı (KÇÇ) nedir

Question

Çözünürlük çarpımını genel olarak anlıyorum ama hangi durumlarda kullanacağımı tam olarak kestiremiyorum. Özellikle çökelek oluşumu ve çözünürlük hesaplamalarında nasıl uygulayacağım konusunda kafam karışık.

Answer 1

📚 Çözünürlük Çarpımı (K_çç) Nedir?

Çözünürlük çarpımı, suda az çözünen bir iyonik katının, doygun çözeltisi ile dengede olduğu durumda, çözeltideki iyonlarının molar derişimlerinin çarpımına eşit olan bir denge sabitidir. Kısaca K_çç olarak gösterilir. 🔬

💡 Temel Prensibi

Az çözünen bir tuz (örneğin, AgCl) suya konulduğunda, çok az miktarda çözünür ve bir denge kurulur:

Katı ⇌ Çözünmüş iyonlar

Bu denge için bir denge sabiti yazılabilir. Ancak, katı fazın aktivitesi sabit kabul edildiğinden, denge sabiti yalnızca iyonların derişimleri cinsinden ifade edilir. Bu ifadeye çözünürlük çarpımı denir.

🧪 Matematiksel İfadesi

Genel bir iyonik katı için: A_mB_n(k) ⇌ mAⁿ⁺(suda) + nB^m-(suda)

Bu dengenin çözünürlük çarpımı ifadesi şu şekildedir:

K_çç = [Aⁿ⁺]^m [B^m-]ⁿ

Burada:

• 📌 K_çç: Çözünürlük çarpımı sabiti
• 📌 [Aⁿ⁺] ve [B^m-]: İyonların denge anındaki molar derişimleri (mol/L)
• 📌 m ve n: Denklemdeki stokiyometrik katsayılar

🔢 Örneklerle Açıklama

➡️ Gümüş Klorür (AgCl) için:

Denge Tepkimesi: AgCl(k) ⇌ Ag⁺(suda) + Cl^-(suda)

K_çç = [Ag⁺][Cl^-]

➡️ Kalsiyum Florür (CaF₂) için:

Denge Tepkimesi: CaF₂(k) ⇌ Ca²⁺(suda) + 2F^-(suda)

K_çç = [Ca²⁺][F^-]²

🎯 Önemli Noktalar

• ✅ K_çç sadece doygun çözeltiler için geçerlidir.
• ✅ K_çç değeri sıcaklığa bağlıdır. 🌡️
• ✅ K_çç ifadesine katı fazın derişimi yazılmaz.
• ✅ K_çç, bir bileşiğin sudaki çözünürlüğünün bir ölçüsüdür. Düşük K_çç değeri, daha az çözünen bir bileşiği gösterir.

⚗️ Pratikte Kullanımı

K_çç, bir çökeltinin oluşup oluşmayacağını tahmin etmek için kullanılır:

• 💧 İyonlar Çarpımı (Q) < K_çç: Çözelti doymamıştır, çökelti oluşmaz.
• ⚖️ İyonlar Çarpımı (Q) = K_çç: Çözelti doymuştur, dengededir.
• 🧊 İyonlar Çarpımı (Q) > K_çç: Çözelti aşırı doymuştur, çökelti oluşur.