Cümleler, taşıdıkları anlam ve dilbilgisel özelliklerine göre farklı türlere ayrılır. Bu sınıflandırmalardan biri de yüklemin türüne göre yapılan ayrımdır. Yüklemin türü, cümlenin temel anlamını ve yapısını doğrudan etkiler.
Yüklemi bir fiil olan cümlelere fiil cümlesi denir. Fiil, bir iş, oluş veya durumu ifade eder. Fiil cümleleri, eylemin gerçekleştiği zamanı, şeklini ve kişiyi belirtir.
Ders Notu: Fiil cümlelerinde yüklem, çekimli bir fiildir. Çekimli fiil, zaman, kişi ve kip ekleri alarak cümlede kullanılır.
Yüklemi bir isim, sıfat, zamir veya edat öbeği olan cümlelere isim cümlesi denir. İsim cümleleri, bir varlığın, kavramın veya durumun niteliğini, özelliğini veya varlığını belirtir.
Ders Notu: İsim cümlelerinde yüklem genellikle ek fiil alarak çekimlenir. Ek fiil, isim soylu sözcükleri cümlede yüklem yapar.
Çözümlü Örnek:
Cümle: "En büyük hayalim doktor olmaktı."
Çözüm: Bu cümlede yüklem "doktor olmaktı" ifadesidir. "Doktor olmak" bir isim fiil grubudur ve ek fiil alarak yüklem olmuştur. Bu nedenle cümle bir isim cümlesidir.
Cümleler, içerdikleri yargı sayısı ve cümlelerin birbirleriyle olan ilişkilerine göre de sınıflandırılır. Bu sınıflandırma, cümlenin yapısını ve karmaşıklığını anlamamıza yardımcı olur.
Tek bir yargı bildiren, yani tek bir yükleme sahip olan cümlelere basit cümle denir. Basit cümlelerde yan cümle bulunmaz.
Birden fazla yargı bildiren, yani birden fazla yükleme sahip olan cümlelere birleşik cümle denir. Birleşik cümleler, temel cümle ve yan cümlelerden oluşur.
Birden fazla cümlenin virgül veya noktalı virgül ile birbirine bağlanmasıyla oluşan cümlelere sıralı cümle denir. Sıralı cümlelerde her cümle kendi başına bir yargı ifade eder.
Birden fazla cümlenin bağlaçlarla birbirine bağlanmasıyla oluşan cümlelere bağlı cümle denir. Bağlı cümlelerde cümleler arasında anlam ilişkisi bulunur.
