📘 Dönüşlü Fiil Ekleri (-l, -n)
Dönüşlü fiiller, işin öznenin kendi üzerinde gerçekleştiğini veya öznenin işi kendi kendine yaptığını belirten fiillerdir. Bu anlamı sağlayan ekler -l ve -n ekleridir.
🎯 -l Eki
Bu ek, genellikle geçişsiz fiillerden dönüşlü fiiller türetir. İşin öznenin kendisi tarafından ve kendi üzerinde yapıldığını gösterir.
- ✅ Yıka- ➡️ Yıka-n- (Kendi kendini yıkamak)
- ✅ Giydir- ➡️ Giydir-i-l- (Kendi kendine giydirmek)
- ✅ Tar- ➡️ Ta-ra- (Kendi saçını taramak)
Bu ek bazen nesne alan fiilleri geçişsiz hale getirir ve işin özneye döndüğünü vurgular.
🎯 -n Eki
Bu ek de dönüşlülük anlamı katmak için kullanılır. İşin öznenin kendisi tarafından yapıldığını ve öznenin hem işi yapan hem de işten etkilenen olduğunu belirtir.
- ✅ Yıka- ➡️ Yıka-n- (Kendi kendini yıkamak)
- ✅ Giy- ➡️ Giy-i-n- (Kendi kendine giyinmek)
- ✅ Süsle- ➡️ Süsle-n- (Kendi kendini süslemek)
-n eki, fiilin anlamını "kendi kendine" yapma yönüne kaydırır.
📌 Önemli Noktalar
- 💡 Dönüşlü fiillerde özne, işi hem yapan hem de yapılan işten etkilenendir.
- 💡 Bu ekler bazen edilgen fiil ekleriyle (-l, -n) aynı şekilde görünebilir. Anlamları ayırt etmek için cümlenin bağlamına bakmak gerekir.
- 💡 Edilgen: "Kapı açıl-dı." (İşi yapan belli değil)
Dönüşlü: "Ayşe süslen-di." (İşi Ayşe kendi kendine yaptı)
🧩 Örnek Cümleler
- ➡️ Çocuk, yarışmadan önce özenle giyin-di. 👕
- ➡️ Kuş, havuzda keyifle yıkan-dı. 🐦⬛
- ➡️ Her sabah aynaya bakarak tara-n-ır-ım. 💇♀️
Bu ekleri doğru kullanmak, fiillerin anlamını ve cümlenin yapısını daha net ifade etmenize yardımcı olacaktır.
