İslami kültür ve inançta, Allah'ın 99 ismi (Esma-ül Hüsna) hem birer dua hem de birer öğreti kaynağıdır. Bu isimlerden biri olan "El-Basit", derin anlamlar taşıyan ve insanın dünyaya bakışını genişleten bir kavramdır. Peki, bu isim tam olarak neyi ifade eder? Gelin, bu anlamlı ismi birlikte inceleyelim.
Arapça "b-s-t" (ب س ط) kökünden türeyen "El-Basit", sözlükte "açmak, yaymak, genişletmek, ferahlık vermek" anlamlarına gelir. Terim olarak ise, "darlıktan sonra genişlik veren, rızkı, rahmeti, nimeti ve ihsanı yayan, açan ve genişleten" anlamında Allah'ın bir ismidir.
İlginç bir şekilde, bu isim genellikle zıddı olan "El-Kabıd" (sıkan, daraltan, tutan) ismi ile birlikte anılır. Bu iki isim birlikte düşünüldüğünde, hayatın bir ritmi ve dengesi olduğu, bolluk ve darlığın, genişlik ve darlığın hepsinin bir hikmet üzere gerçekleştiği mesajını verir.
El-Basit ismi Kuran-ı Kerim'de doğrudan geçmemekle birlikte, aynı kökten türeyen fiiller ve kavramlar birçok ayette yer alır. Örneğin:
Hadis-i şeriflerde de bu kavram üzerinde durulmuş, Allah'ın lütuf ve rahmetinin genişliğine işaret edilmiştir.
El-Basit ismi, Müslümanların dünya görüşüne ve psikolojik durumlarına derin etkileri olan bir inanç ilkesidir.
Bu isim, rızık verenin yalnızca Allah olduğu inancını pekiştirir. Rızkın daralması da (Kabz), genişlemesi de (Bast) O'ndan gelir. Bu, insanı sebeplere takılıp kalmaktan kurtarır ve asıl güç sahibine yöneltir.
Bu isim sadece maddi rızıkla sınırlı değildir. Çok daha geniş bir anlam yelpazesine sahiptir:
İslam sanatında, özellikle hat (güzel yazı) sanatında Esma-ül Hüsna içinde "El-Basit" ismi sıklıkla işlenmiş bir motiftir. Ayrıca, klasik edebiyatta ve şiirde, Allah'ın bast (açma, genişletme) sıfatına atıflar, sıkıntılardan kurtuluş ve umut metaforu olarak kullanılmıştır.
El-Basit, sadece "açan" demek değildir. O, hayatın dar geçitlerinden sonra insanı geniş düzlüklere çıkaran, gönülleri ferahlatan, rızıkları çeşitlendiren ve nimetlerini yayan sonsuz merhamet sahibinin bir adıdır. Bu ismi anlamak ve üzerinde düşünmek, insana hem zor zamanlarda sabır ve ümit, hem de bolluk zamanlarında şükür ve cömertlik bilinci aşılar. Hayatın doğal akışında daralma ve genişleme hallerinin hepsinin bir hikmetle olduğunu hatırlatır.
