# 🧠 Erikson Psikososyal Gelişim Kuramı (8 Evre) – Ders Notu
📚 Kuramın Temelleri ve Önemi
Erik H. Erikson tarafından geliştirilen Psikososyal Gelişim Kuramı, insan gelişimini doğumdan ölüme kadar sekiz aşamada ele alır. Freud'un psikoseksüel gelişim kuramından esinlenen Erikson, gelişimi daha kapsamlı bir şekilde sosyal ve kültürel bağlamda incelemiştir. Her evrede bireyin çözmesi gereken bir psikososyal çatışma/kriz bulunur. Bu çatışmanın olumlu veya olumsuz çözülmesi, kişilik gelişimini ve sonraki evrelere etkisini belirler.
🎯 8 Psikososyal Gelişim Evresi
1. 🍼 Temel Güvene Karşı Güvensizlik (0-1 Yaş)
Psikososyal Krizi: Bebek, dünyanın güvenilir bir yer olup olmadığını sorgular.
- Olumlu Çözüm: İhtiyaçları tutarlı ve sevgiyle karşılanan bebek temel güven duygusu geliştirir.
- Olumsuz Çözüm: İhmal, tutarsız bakım verenler güvensizlik ve kaygıya yol açar.
- Erdem (Virtue): Umut
2. 🚶 Özerkliğe Karşı Utanç ve Şüphe (1-3 Yaş)
Psikososyal Krizi: Çocuk bağımsız hareket etme ve kontrol sahibi olma ihtiyacındadır.
- Olumlu Çözüm: Tuvalet eğitimi, yemek yeme gibi alanlarda desteklenen çocuk özerklik ve öz-yeterlilik kazanır.
- Olumsuz Çözüm: Aşırı kısıtlama, eleştiri veya ceza utanç ve şüphe duygularını besler.
- Erdem: İrade
3. 🚀 Girişimciliğe Karşı Suçluluk (3-6 Yaş)
Psikososyal Krizi: Çocuk çevresini keşfetmek, amaçlar belirlemek ve eyleme geçmek ister.
- Olumlu Çözüm: Soruları cevaplanan, girişimleri desteklenen çocuk girişimcilik ve amaç duygusu geliştirir.
- Olumsuz Çözüm: Sürekli engellenen, cezalandırılan çocuk suçluluk hissedebilir.
- Erdem: Amaç
4. 🏆 Başarıya Karşı Aşağılık Duygusu (6-12 Yaş)
Psikososyal Krizi: Okul çağında çocuk, becerilerini geliştirip üretken olmaya çalışır.
- Olumlu Çözüm: Çabaları takdir edilen, başarıları onaylanan çocuk çalışkanlık ve yeterlilik duygusu kazanır.
- Olumsuz Çözüm: Sürekli başarısızlık yaşayan veya küçümsenen çocuk aşağılık duygusu geliştirebilir.
- Erdem: Yeterlilik
5. 👥 Kimlik Kazanmaya Karşı Rol Karmaşası (12-20 Yaş)
Psikososyal Krizi: Ergen, "Ben kimim?" sorusuna yanıt arar. Meslek, inanç, değerler ve toplumsal rolünü sorgular.
- Olumlu Çözüm: Keşif yapmasına izin verilen, desteklenen ergen sağlam bir kimlik duygusu edinir.
- Olumsuz Çözüm: Kimliğini bulamayan ergen rol karmaşası yaşar, aidiyet sorunu çeker.
- Erdem: Bağlılık
6. 💑 Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık (20-40 Yaş)
Psikososyal Krizi: Genç yetişkin, anlamlı ve kalıcı ilişkiler kurma, sevgiyi paylaşma ihtiyacındadır.
- Olumlu Çözüm: Sağlıklı romantik ilişkiler ve dostluklar kuran birey yakınlık duygusu geliştirir.
- Olumsuz Çözüm: İlişki kuramayan, reddedilen birey yalıtılmışlık ve yalnızlık hissedebilir.
- Erdem: Sevgi
7. 🌱 Üretkenliğe Karşı Durgunluk (40-65 Yaş)
Psikososyal Krizi: Yetişkin, gelecek nesillere rehberlik etme, topluma katkıda bulunma ("neslin sürekliliği") ihtiyacı hisseder.
- Olumlu Çözüm: Çocuk yetiştirme, mentorluk, üretken işler yapma ile üretkenlik duygusu kazanılır.
- Olumsuz Çözüm: Kendini verimsiz, katkısız hisseden birey durgunluk ve bencilleşme yaşayabilir.
- Erdem: Özen
8. ☮️ Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk (65 Yaş ve Üzeri)
Psikososyal Krizi: Birey, yaşamını geriye dönüp değerlendirir.
- Olumlu Çözüm: Yaşamından memnun, anlamlı bulan birey benlik bütünlüğü ve bilgelik kazanır.
- Olumsuz Çözüm: Pişmanlık, keşkelerle dolu bir yaşam gören birey umutsuzluk ve ölüm korkusu yaşar.
- Erdem: Bilgelik
💡 Kuramın Eğitim ve Psikolojiye Katkıları
- ✅ Gelişimi yaşam boyu (life-span) perspektifinden ele alır.
- ✅ Kişiliğin sadece çocuklukta değil, tüm yaşam boyunca şekillenebileceğini vurgular.
- ✅ Sağlıklı gelişim için sosyal çevre ve kültürün önemine dikkat çeker.
- ✅ Her evrenin bir kriz içermesi, gelişimin dinamik ve çatışmalı bir süreç olduğunu gösterir.
- ✅ Eğitimde, çocuğun içinde bulunduğu evrenin ihtiyaçlarını anlamak için kullanılabilir.
Sonuç: Erikson'un kuramı, insan gelişimini anlamak için kapsamlı ve uygulanabilir bir çerçeve sunar. Her evrede kazanılan erdemler, bir sonraki evre için temel oluşturur. Bu nedenle, sağlıklı bir kişilik gelişimi için her dönemdeki psikososyal krizin olumlu yönde çözülmesi büyük önem taşır.
