📊 Parabol Nedir?
İkinci dereceden bir fonksiyon olan f(x) = ax² + bx + c şeklindeki ifadelerin grafiğine parabol denir. Bu grafik, bir eğri şeklindedir ve "U" harfine benzer. Parabolün şekli, katsayıların işaretlerine ve değerlerine bağlı olarak değişiklik gösterir.
🎯 Parabolün Temel Özellikleri
- 📏 a katsayısı: Parabolün yönünü ve açıklığını belirler.
- 📍 Tepe Noktası (r, k): Parabolün en yüksek veya en düşük noktasıdır.
- ✂️ Eksenleri Kestiği Noktalar: x ve y eksenlerini kestiği noktalar.
🔄 Parabolün Yönü
Parabolün kollarının yukarı veya aşağı doğru olması a katsayısının işaretine bağlıdır:
- ✅ a > 0 ise kollar yukarı doğrudur (gülümseyen yüz gibi).
- ❌ a < 0 ise kollar aşağı doğrudur (üzgün yüz gibi).
📏 Tepe Noktasının Bulunması
Tepe noktası (r, k) aşağıdaki formüllerle bulunur:
- \( r = \frac{-b}{2a} \)
- \( k = f(r) = \frac{4ac - b²}{4a} \)
Bu nokta, parabolün simetri ekseni üzerinde yer alır.
✂️ Eksenleri Kestiği Noktalar
- 🔼 y eksenini kestiği nokta: x=0 için y=c'dir. Yani (0, c) noktası.
- 🔽 x eksenini kestiği noktalar: \( ax² + bx + c = 0 \) denkleminin kökleridir. Diskriminant (\( \Delta = b² - 4ac \)) ile bulunur:
- \( \Delta > 0 \) ise iki farklı noktada keser.
- \( \Delta = 0 \) ise teğettir (tek noktada keser).
- \( \Delta < 0 \) ise kesişmez.
📐 Simetri Ekseni
Parabol, tepe noktasından geçen dikey bir doğruya göre simetriktir. Bu doğrunun denklemi:
\( x = \frac{-b}{2a} \)
📊 Grafik Çizimi Adımları
- 🎯 a katsayısının işaretine bakarak kolların yönünü belirle.
- 📍 Tepe noktasını hesapla.
- ✂️ Eksenleri kestiği noktaları bul.
- 📐 Simetri eksenini çiz.
- ✏️ Bulduğun noktaları birleştirerek grafiği çiz.
🧮 Örnek: f(x) = x² - 4x + 3
- ✅ a = 1 > 0 olduğundan kollar yukarı doğru.
- 📍 Tepe noktası: \( r = \frac{-(-4)}{2(1)} = 2 \), \( k = f(2) = -1 \) → Tepe noktası: (2, -1)
- ✂️ Eksen kesişimleri:
- y ekseni: (0, 3)
- x ekseni: \( x² - 4x + 3 = 0 \) → (x-1)(x-3)=0 → (1, 0) ve (3, 0)
💡 Pratik Bilgiler
- 📌 |a| değeri büyüdükçe parabol daha dar, küçüldükçe daha geniş olur.
- 📌 b = 0 ise tepe noktası y ekseni üzerindedir.
- 📌 c değeri parabolün y eksenini kestiği noktayı verir.