# 📚 Ders Notu: Fiil Ehliyeti Nedir?
📌 Fiil Ehliyeti: Hukuki İşlem Yapabilme Yeteneği
Fiil ehliyeti, Türk Medeni Hukuku'nun temel kavramlarından biridir. Bir kişinin kendi iradesiyle hukuki işlemler yapabilme, haklarını kullanabilme ve borç altına girebilme yeteneğini ifade eder. Bu kavram, hak ehliyetinden farklı olarak aktif bir yetenek gerektirir.
⚖️ Fiil Ehliyetinin Şartları
Fiil ehliyetine sahip olabilmek için iki temel şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir:
- 🎂 Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak: Kişinin davranışlarının sonuçlarını anlama ve idrak etme yeteneği
- 📜 Reşit Olmak: Türk Medeni Kanunu'na göre 18 yaşını doldurmuş olmak (TMK m. 11)
👥 Fiil Ehliyeti Türleri
✅ 1. Tam Fiil Ehliyeti
- Hem ayırt etme gücüne sahip olan hem de reşit olan kişiler
- 📝 Örnek: 20 yaşındaki, sağlıklı bir üniversite öğrencisi
- 🔧 Yapabildikleri: Tüm hukuki işlemleri (satış, kira, bağış, vasiyetname vb.) tek başına yapabilir
⚠️ 2. Sınırlı Fiil Ehliyeti
- Ayırt etme gücüne sahip olan küçükler (18 yaşını doldurmamış) ve kısıtlılar
- 👨👩👧 Temsil: Bu kişiler yasal temsilcileri (veli veya vasi) aracılığıyla işlem yaparlar
- 💰 İstisna: Kendi mallarından gelirle yapılan sınırlı işlemlerde yasal temsilcinin izni yeterli olabilir
🚫 3. Fiil Ehliyeti Olmaması
- Ayırt etme gücünden tamamen yoksun olan kişiler (akıl hastaları, küçük çocuklar)
- ⚖️ Hukuki Sonuç: Yaptıkları hukuki işlemler geçersizdir (mutlak butlan)
📊 Fiil Ehliyeti ile Hak Ehliyeti Karşılaştırması
Hak Ehliyeti: Her insanda bulunur, haklara sahip olma ve borç altına girme pasif yeteneği
Fiil Ehliyeti: Belirli şartları taşıyanlarda bulunur, hakları kullanma ve borç altına girme aktif yeteneği
Matematiksel olarak ifade etmek gerekirse:
Fiil Ehliyeti = Ayırt Etme Gücü ∧ Reşit Olma (∧ = "ve" bağlacı)
🎯 Pratik Örnekler
- 📝 Tam Fiil Ehliyeti: 25 yaşındaki Ali'nin ev satın alması
- 🛒 Sınırlı Fiil Ehliyeti: 16 yaşındaki Ayşe'nin velisinin izniyle telefon alması
- ❌ Fiil Ehliyeti Yok: 6 yaşındaki çocuğun dükkândan bilgisayar alması (geçersiz)
⚡ Önemli Uyarılar
- Fiil ehliyeti olmayan kişilerin yaptığı işlemler iptal edilebilir
- Evlilik, kişiye tam fiil ehliyeti kazandırmaz (eski kanundan farklı olarak)
- Kazai rüşt (mahkeme kararıyla reşit sayılma) istisnai bir durumdur
Fiil ehliyeti, hukuki güvenliğin temel taşlarından biridir. Bireylerin korunması ve hukuki işlemlerin sağlıklı yürütülmesi için bu kavramın iyi anlaşılması önemlidir.
