Bu ders notunda, günlük hayatta sıkça karıştırılan "herkes" ve "herkez" kelimelerinden hangisinin doğru olduğunu, dil bilgisi kuralları çerçevesinde inceleyeceğiz. Yanlış kullanımın nedenlerini ve doğrusunu öğrenerek yazı dilinizi geliştireceksiniz.
Türkçede bazı kelimeler ses benzerliği nedeniyle yanlış yazılır. Bu kelimelerden biri de "herkes"tir.
"Herkes" kelimesi, "her" ve "kişi" kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. "Kişi"nin eski şekli olan "kés" ile birleşerek "herkes" halini almıştır. Dilimizde "k" harfi ile biten bir kelimeye ünsüzle başlayan bir ek geldiğinde yumuşama (sertleşme değil) olmaz. Bu nedenle "herkez" yazımı dil bilgisi kuralına aykırıdır.
Türkçede sert ünsüzlerle (ç, f, h, k, p, s, ş, t) biten kelimelere ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde, sondaki sert ünsüz yumuşayabilir (p->b, ç->c, k->ğ, t->d). Ancak "herkes" özel bir birleşik kelimedir ve bu yumuşama burada geçerli değildir. Ayrıca, kelime zaten "kés" (kişi) kökü üzerine kuruludur ve bu yapı korunur.
Doğru yazımı kolayca hatırlamak için şu ipucunu kullanabilirsiniz: "Her KES" (Her bir kişi). "Kes" kısmını "kişi" olarak düşünebilirsiniz. Ayrıca, "kitap" kelimesinin "kitaba" olduğu gibi yumuşadığını, ancak "herkes"in "herkese" şeklinde yumuşadığını gözlemleyin. Bu, kelimenin kökünün "herkes" olduğunu gösterir.
Bu tür birleşik kelimelerin yazımına dikkat etmek, yazı dilinizin doğruluğunu artıracaktır.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?
Cevap: B seçeneğindeki "herkez" yazımı yanlıştır. Doğrusu "herkes" olmalıdır.
Özetle, doğru yazım herkes şeklindedir. Bu kuralı öğrenerek günlük yazışmalarınızda ve resmi belgelerinizde dil bilgisi hatalarından kaçınabilirsiniz. 🎓
