Hıdırellez, Türk kültürünün en köklü, en renkli ve en coşkulu bahar bayramlarından biridir. Doğanın uyanışını, bereketi, bolluğu ve yeni başlangıçları simgeleyen bu özel gün, asırlardır Anadolu topraklarında ve geniş bir coğrafyada büyük bir heyecanla kutlanır. Peki, bu kutlamaların ardındaki anlam nedir ve Hıdırellez tam olarak ne zaman karşılanır?
Hıdırellez, "Hızır" ve "İlyas" isimlerinin halk ağzında kaynaşmasıyla oluşmuş bir kelimedir. İnanışa göre, Hızır ve İlyas peygamberler yılda bir kez, baharın başlangıcı sayılan 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gecede buluşur. Bu buluşma, doğanın canlanmasına, şifaya, berekete ve dileklerin kabul olmasına vesile olur.
Kökeni İslamiyet öncesi Orta Asya, Anadolu ve Mezopotamya pagan inançlarına ve bahar şenliklerine dayanır. Daha sonra İslami motiflerle harmanlanarak günümüze kadar ulaşmıştır. Hızır; ölümsüzlük suyu içmiş, darda kalanlara yardım eden, bolluk ve sağlık getiren bir figürken, İlyas ise suyun ve denizlerin koruyucusu olarak kabul edilir.
Hıdırellez, her yıl 5 Mayıs akşamı gün batımında başlar ve 6 Mayıs gün batımına kadar sürer. Rumi takvimde (eski takvim) "Hıdırellez" olarak bilinen 6 Mayıs, miladi takvimde 23 Nisan'a denk gelirdi. Günümüzde ise sabit bir tarih olan 6 Mayıs, Gregoryen takvimine göre kutlanmaktadır.
Önemli Not: Hıdırellez, baharın gelişini müjdeleyen bir dönüm noktasıdır. Halk arasında "Hızır günleri" olarak adlandırılan bu dönem (6 Mayıs), yazın başlangıcı kabul edilir. "Kasım günleri" (8 Kasım) ise kışın başlangıcıdır.
Hıdırellez, birbirinden renkli ve anlamlı geleneklerle kutlanır. Bu ritüellerin merkezinde dilek tutmak, temizlik, bolluk ve şifa beklentisi vardır.
Hıdırellez'den önce evler baştan sona temizlenir, yeni ve temiz kıyafetler giyilir. Bu, yeni başlangıçlara fiziksel ve ruhsal olarak hazır olmayı simgeler.
Günümüzde Hıdırellez, büyük şehirlerde daha sade kutlansa da, birçok il ve ilçede (en bilineni Manisa'nın Spil Dağı'ndaki kutlamalar) büyük şenlikler, konserler ve etkinliklerle yaşatılmaya devam ediyor. UNESCO, Hıdırellez'i 2017'de "İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi"ne dahil ederek bu kadim geleneğin evrensel değerini tescillemiştir.
Sonuç olarak Hıdırellez, sadece bir bahar bayramı değil; umudun, yeniden doğuşun, paylaşmanın ve kültürel hafızanın canlı bir ifadesidir. Doğayla insan arasındaki kadim bağı hatırlatan bu özel gün, her yıl coşkuyla kutlanmaya devam edecek gibi görünüyor.
Hıdırellez'iniz bereketli, dilekleriniz kabul olsun! 🌸
