avatar
✔️ Cevaplandı • Doğrulandı

İşlem (Özel tanımlı işlem) nedir (Matematik)

Özel tanımlı işlemlerde, bizlere verilen soruda işlemin kuralı veriliyor. Bu kurala göre işlemi yapmamız isteniyor. Örneğin a*b=2a+2b gibi bir işlem tanımlandığında, normal çarpma işlemi değil de bu kurala göre sonuç bulmamız gerekiyor. Bu kısmı biraz karıştırıyorum, hangi durumda hangi sayıyı formülde yerine koyacağım konusunda kafam karışıyor.
WhatsApp'ta Paylaş
1 CEVAPLARI GÖR
✔️ Doğrulandı
0 kişi beğendi.
avatar
musty1995
1750 puan • 0 soru • 179 cevap

📚 İşlem (Özel Tanımlı İşlem) Nedir?

Matematikte işlem, bir kümenin elemanlarından yeni bir eleman elde etmek için kullanılan bir kuraldır. Günlük hayatta kullandığımız toplama (+), çıkarma (-), çarpma (×) ve bölme (÷) gibi işlemler en bilinen örneklerdir. Ancak matematikte bu kavram çok daha geniştir ve herhangi bir kurala dayalı olarak tanımlanabilir.

🎯 İşlemin Tanımı

Boş olmayan bir A kümesi verilsin. A x A kartezyen çarpımından A kümesine tanımlı her fonksiyona, A kümesi üzerinde bir ikili işlem veya kısaca işlem denir.

Yani, * işlemi A kümesi üzerinde bir işlem ise, A kümesinden alınan her a ve b elemanı için a*b işleminin sonucu yine A kümesinin bir elemanı olmalıdır. Buna kapalılık özelliği denir ve bir işlemin en temel şartıdır.

💡 Örneklerle İşlem Kavramı

✅ Bilinen İşlemler:

  • 🔢 Doğal sayılar kümesi (ℕ) üzerinde toplama işlemi bir işlemdir. Çünkü iki doğal sayının toplamı yine bir doğal sayıdır.
  • ➖ Tam sayılar kümesi (ℤ) üzerinde çıkarma işlemi bir işlemdir. İki tam sayının farkı yine bir tam sayıdır.

🧠 Özel Tanımlı İşlem Örnekleri:

Aşağıda, klasik dört işlemden farklı, kendimizin tanımlayabileceği işlem örnekleri verilmiştir.

  • Örnek 1: \( a * b = a + b + ab \) şeklinde ℝ (reel sayılar) üzerinde * işlemi tanımlansın.

    Bu bir işlemdir çünkü iki reel sayı ile bu kurala göre işlem yaptığımızda sonuç her zaman bir reel sayı çıkar. Örneğin:

    • \( 2 * 3 = 2 + 3 + (2)(3) = 5 + 6 = 11 \)
    • \( 1 * (-4) = 1 + (-4) + (1)(-4) = -3 - 4 = -7 \)
  • Örnek 2: \( x ∆ y = |x - y| \) şeklinde ℤ (tam sayılar) üzerinde ∆ işlemi tanımlansın.

    Bu da bir işlemdir. İki tam sayının mutlak farkı her zaman negatif olmayan bir tam sayıdır.

    • \( 5 ∆ 8 = |5 - 8| = |-3| = 3 \)
    • \( -2 ∆ 4 = |-2 - 4| = |-6| = 6 \)

📌 İşlemin Özellikleri

Bir işlem tanımlandığında, bu işlemin sahip olup olmadığı bazı özellikler incelenir:

  • Değişme Özelliği: Kümedeki her a ve b için \( a * b = b * a \) ise işlemin değişme özelliği vardır. Toplama ve çarpma işlemleri değişmelidir, ancak çıkarma işlemi değişmeli değildir.
  • Birleşme Özelliği: Kümedeki her a, b ve c için \( (a * b) * c = a * (b * c) \) ise işlemin birleşme özelliği vardır.
  • Birim (Etkisiz) Eleman: Kümedeki her a elemanı için \( a * e = e * a = a \) olacak şekilde bir e elemanı varsa, e'ye birim eleman denir. Toplamada 0, çarpmada 1 birim elemandır.
  • Ters Eleman: Bir e birim elemanı varsa, her a elemanı için \( a * b = b * a = e \) olacak şekilde bir b elemanı varsa, b'ye a'nın tersi denir.

🎓 Sonuç

Matematikte işlem, bir küme üzerinde tanımlı ve sonucu yine aynı kümede olan bir kuraldır. Sadece geleneksel dört işlemle sınırlı değildir; istediğimiz herhangi bir mantıklı kuralı bir işlem olarak tanımlayabilir ve onun özelliklerini inceleyebiliriz. Bu, matematiği daha soyut ve geniş bir perspektiften anlamamızı sağlar.

Yorumlar