Karışımların özkütlesini bulmak için, karışımı oluşturan maddelerin kütlelerini ve hacimlerini bilmemiz gerekir. Özkütle, bir maddenin birim hacminin kütlesidir ve aşağıdaki formülle hesaplanır:
\( d = \frac{m}{V} \)
Burada;
\( d \): özkütle (g/cm³ veya kg/m³)
\( m \): kütle (g veya kg)
\( V \): hacim (cm³ veya m³)
Homojen karışımlarda (çözeltiler gibi) maddeler birbiri içinde tamamen karışmıştır. Özkütle şu şekilde hesaplanır:
\( d_{karışım} = \frac{m_{toplam}}{V_{toplam}} = \frac{m_1 + m_2 + ... + m_n}{V_1 + V_2 + ... + V_n} \)
✅ 50 cm³ su (\(d = 1\) g/cm³) ve 30 cm³ alkol (\(d = 0,8\) g/cm³) karıştırılıyor.
➡️ Suyun kütlesi: \(m_{su} = 50 \times 1 = 50\) g
➡️ Alkolün kütlesi: \(m_{alkol} = 30 \times 0,8 = 24\) g
➡️ Toplam kütle: \(50 + 24 = 74\) g
➡️ Toplam hacim: \(50 + 30 = 80\) cm³
➡️ Karışımın özkütlesi: \(d = \frac{74}{80} = 0,925\) g/cm³
Heterojen karışımlarda (kum-su gibi) maddeler birbiri içinde homojen dağılmaz. Özkütle hesaplaması homojen karışımla aynıdır, ancak ölçümler dikkatli yapılmalıdır.
Karışımların özkütlesi, karışımı oluşturan maddelerin özkütleleri arasında bir değer alır. Bu nedenle özkütle ölçümleri, karışımların saflığını ve bileşimini anlamak için önemli bir araçtır.