Türkçede fiiller, anlamlarına ve yaptıkları işin niteliğine göre çeşitli özellikler gösterir. Bunlardan ikisi olan karşılıklı işteşlik ve birlikte işteşlik, işteş fiillerin alt kategorileridir. İşteş fiiller, genellikle "-ş-" ekini alarak birden fazla öznenin bir arada bulunduğu eylemleri ifade eder.
Bu fiillerde, eylemi gerçekleştiren özneler (kişiler veya varlıklar) aynı eylemi birbirlerine karşı yaparlar. Yani eylem karşılıklıdır; biri yapar, diğeri de aynı eylemi ona karşı yapar.
🎯 Önemli Nokta: Karşılıklı işteş fiillerde eylem, en az iki kişi/varlık arasında ve her iki yönde gerçekleşir.
Bu fiillerde ise, eylemi gerçekleştiren özneler aynı işi birlikte, beraber yaparlar. Ancak eylem birbirlerine karşı değil, ortak bir hedef veya amaç doğrultusundadır. Birlikte hareket söz konusudur.
🎯 Önemli Nokta: Birlikte işteş fiillerde eylem, bir grubun üyelerinin aynı anda ve aynı şeyi yapmasıyla oluşur. Karşılıklılık değil, birliktelik vardır.
Bir cümlede işteş fiilin hangi tür olduğunu anlamak için kendimize şu soruyu sorabiliriz:
Eğer fiil, öznelerin birbirine doğru yönelen bir eylemi ifade ediyorsa karşılıklı işteş; sadece aynı anda ve beraber yapılan bir eylemi ifade ediyorsa birlikte işteştir.
Bu iki kavram, fiillerin anlam inceliklerini anlamada ve doğru kullanmada oldukça önemlidir.
