# 📚 Ki'li Birleşik Cümle Nedir? – Türkçe Ders Notu
🎯 Konuya Giriş: Cümle Türlerinde Yeni Bir Basamak
Türkçede cümleler, yapılarına göre basit, birleşik, bağlı ve sıralı olmak üzere dört ana gruba ayrılır. "Ki'li birleşik cümle" ise birleşik cümle türlerinden biridir ve yapısında "ki" bağlacı bulunan cümleler için kullanılan özel bir terimdir. Bu ders notunda, bu cümlenin özelliklerini, kuruluşunu ve örneklerini öğreneceğiz.
🔍 Ki'li Birleşik Cümle Tanımı
Ki'li birleşik cümle, temel cümle ile yan cümlenin "ki" bağlacı ile birleştirildiği cümle yapısıdır. Bu yapıda, "ki" bağlacından önce gelen kısım yan cümle, "ki"den sonra gelen kısım ise temel cümle görevindedir. Temel cümle genellikle yargıyı üzerinde taşır.
📝 Yapısal Formül:
Yan Cümle + "ki" + Temel Cümle
✨ Ki'li Birleşik Cümle Özellikleri
- ✅ "Ki" bağlacı sabittir ve cümleleri birbirine bağlar.
- ✅ Genellikle sebep-sonuç, açıklama, pekiştirme ilişkisi kurar.
- ✅ Konuşma dilinde ve edebi metinlerde sıkça kullanılır.
- ✅ "Ki" bağlacı bitişik yazılmaz, daima ayrı yazılır. (Önemli kural!)
- ✅ Yan cümle, temel cümlenin bir ögesi (genellikle özne veya nesne) olabilir.
🧩 Ki'li Birleşik Cümle Örnekleri ve Çözümlemeleri
Örnek 1:
"Öyle yorgunum ki ayakta duramıyorum."
- Yan Cümle: "Öyle yorgunum" (Sebep/Açıklama)
- Bağlaç: "ki"
- Temel Cümle: "ayakta duramıyorum" (Sonuç/Yargı)
- İlişki: Sebep-Sonuç
Örnek 2:
"Anladım ki seninle gitmek doğru değil."
- Yan Cümle: "Anladım" (Ana eylem)
- Bağlaç: "ki"
- Temel Cümle: "seninle gitmek doğru değil" (Yan cümlenin nesnesi konumunda)
- İlişki: Açıklama
Örnek 3 (Edebiyatımızdan):
"Öyle bir sesti ki kalbimi durduracak sandım." (Reşat Nuri Güntekin)
⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler ve Sık Yapılan Hatalar
- ❌ "ki" bağlacı ile "-ki" eki karıştırılmamalıdır.
- Bağlaç "ki": Ayrı yazılır. Cümleleri bağlar. Çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz ama yapısı değişir. "O kadar güzel ki anlatamam."
- İlgi zamiri "-ki": Bitşik yazılır. İsim tamlamasında tamlananın yerini tutar. "Senin kalemin mavi, benimki kırmızı."
- Sıfat yapan "-ki": Bitişik yazılır. Zaman ve yer bildiren sıfatlar türetir. "Yarınki toplantı, duvardaki resim."
- ❌ Ki'li birleşik cümlelerde, "ki" bağlacından sonra virgül konmaz.
🔁 Ki'li Birleşik Cümle ile İlgili Diğer Cümle Türleri
Ki'li birleşik cümle, birleşik cümle ailesinin bir üyesidir. Diğer birleşik cümle türleri:
- İç İçe Birleşik Cümle: Bir cümlenin, başka bir cümlenin içinde öge olarak kullanılması. "Beni sevdiğini söyledi."
- Şartlı Birleşik Cümle: Yan cümlenin "-se, -sa" şart ekiyle kurulduğu cümleler. "Gelirse, ona söyleyeceğim."
- İlgi Cümlesi: Yan cümlenin "-dığı, -duğu" ekleriyle kurulduğu cümleler. "Onun geldiğini görmedim."
💎 Özet ve Sonuç
Ki'li birleşik cümle, Türkçenin anlatım gücünü artıran, özellikle duygu ve vurguyu pekiştirmek için kullanılan önemli bir cümle yapısıdır. Doğru kullanıldığında akıcı ve etkileyici bir anlatım sağlar. Bu yapıyı çözümlerken en kritik nokta, "ki"nin bağlaç olduğunu unutmamak ve onu diğer "-ki" ekleriyle karıştırmamaktır.
📌 Pratik İpucu: Bir cümledeki "ki"yi çıkardığında cümlenin anlamı bozulmuyor ama yapısı değişiyorsa, bu büyük ihtimalle bir ki'li birleşik cümledir.
