🧪 Kimyasal Tepkime Denkleştirme Nedir?
Kimyasal tepkime denkleştirme, bir kimyasal tepkimede yer alan atom türlerinin ve sayılarının, girenler tarafında ve ürünler tarafında eşit olmasını sağlama işlemidir. Bu, kütlenin korunumu yasasının bir gereğidir. Atomlar yoktan var edilemez veya var olan atomlar yok edilemez, sadece düzenlenir.
🎯 Denkleştirme Kuralları
- ✅ Denkleştirme yaparken sadece katsayılar değiştirilir. Formüllerin içindeki alt indisler asla değiştirilemez!
- ✅ Katsayılar, molekül sayısını belirtir ve en sade tam sayılar olarak yazılır.
- ✅ İşlem genellikle en karmaşık molekülden başlayarak yapılır.
- ✅ Denklemi kontrol etmek için her bir elementin atom sayısının girenler ve ürünler tarafında eşit olduğundan emin olunur.
➡️ Denkleştirme Adımları (Adım Adım Örnek)
Aşağıdaki yanma tepkimesini denkleştirelim:
Girenler: C₂H₆ + O₂
Ürünler: CO₂ + H₂O
Denklem: C₂H₆ + O₂ → CO₂ + H₂O
📌 Adım 1: Atomları Say
- 🔹 Girenler: C: 2, H: 6, O: 2
- 🔹 Ürünler: C: 1, H: 2, O: 3
Atom sayıları eşit değil. Denklem denk değil.
📌 Adım 2: Karbon (C) Atomlarını Dengele
Girenlerde 2 C atomu var. Ürünlerdeki CO₂'nin önüne 2 koyarak C atomlarını eşitleriz.
C₂H₆ + O₂ → 2CO₂ + H₂O
- 🔹 Girenler: C: 2, H: 6, O: 2
- 🔹 Ürünler: C: 2, H: 2, O: 5 (2CO₂'den 4 O, H₂O'dan 1 O = 5 O)
📌 Adım 3: Hidrojen (H) Atomlarını Dengele
Girenlerde 6 H atomu var. Ürünlerdeki H₂O'nun önüne 3 koyarak H atomlarını eşitleriz (3 x 2H = 6H).
C₂H₆ + O₂ → 2CO₂ + 3H₂O
- 🔹 Girenler: C: 2, H: 6, O: 2
- 🔹 Ürünler: C: 2, H: 6, O: 7 (2CO₂'den 4 O, 3H₂O'dan 3 O = 7 O)
📌 Adım 4: Oksijen (O) Atomlarını Dengele
Ürünlerde toplam 7 O atomu var. Girenlerdeki O₂ molekülünün önüne \( \frac{7}{2} \) katsayısını yazabiliriz.
C₂H₆ + \( \frac{7}{2} \)O₂ → 2CO₂ + 3H₂O
- 🔹 Girenler: C: 2, H: 6, O: 7 (\( \frac{7}{2} \) x 2 = 7)
- 🔹 Ürünler: C: 2, H: 6, O: 7
Atom sayıları eşitlendi! Ancak katsayılar tam sayı olmalı.
📌 Adım 5: Katsayıları Tam Sayı Yap
Denklemin her iki tarafını 2 ile çarparak kesirden kurtuluruz.
2C₂H₆ + 7O₂ → 4CO₂ + 6H₂O
- 🔹 Girenler: C: 4, H: 12, O: 14
- 🔹 Ürünler: C: 4, H: 12, O: 14 (4CO₂'den 8 O, 6H₂O'dan 6 O = 14 O)
🎉 Tüm atomlar eşitlendi! Denklem dengelendi.
💡 Pratik İpuçları
- 🔥 Önce metaller, sonra ametaller ve en son oksijen ve hidrojen denkleştirilir.
- 🔥 Tek atomlu elementler (O₂, H₂, N₂ gibi) genellikle en son denkleştirilir.
- 🔥 Denklemi kontrol etmeyi unutma! Her zaman her elementi tek tek say.
Örnek Kontrol: 2C₂H₆ + 7O₂ → 4CO₂ + 6H₂O
C: 4 = 4 ✅
H: 12 = 12 ✅
O: 14 = 14 ✅
