Kip ekleri 7. sınıf konu anlatımı

Question

Bu konuyu anlamakta biraz zorlanıyorum. Fiillerin zaman ve anlam özelliklerini nasıl ayırt edeceğimi tam olarak kavrayamadım. Özellikle dilek kipleriyle haber kipleri arasındaki fark bazen kafamı karıştırıyor.

Answer 1

Kip Ekleri (Haber ve Dilek Kipleri)

Fiillerin (eylemlerin) zamanını veya bir dileği, isteği, gerekliliği bildiren eklere kip eki denir. Kip ekleri iki ana gruba ayrılır:

1. Haber (Bildirme) Kipleri

Fiillere zaman anlamı katan kiplerdir. Yani eylemin ne zaman yapıldığını bildirirler. 5 tanedir:

• Görülen Geçmiş Zaman (-dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü): Eylemin geçmişte yapıldığını ve bu eyleme tanık olunduğunu belirtir.

  Örnek: dün geldi, sınavı geçti, evi temizledi

• Öğrenilen Geçmiş Zaman (-mış, -miş, -muş, -müş): Eylemin geçmişte yapıldığını, ancak başkasından duyulduğunu veya sonradan fark edildiğini belirtir.

  Örnek: az önce uyumuş, dışarı çıkmış, bize gelmiş

• Şimdiki Zaman (-yor): Eylemin şu anda yapılmakta olduğunu belirtir.

  Örnek: şimdi oynuyor, ders çalışıyor, bizi izliyor
• Gelecek Zaman (-acak, -ecek): Eylemin gelecekte yapılacağını belirtir.

  Örnek: yarın gelecek, ödevini bitirecek, bize anlatacak

• Geniş Zaman (-r, -ar, -er): Eylemin her zaman yapıldığını veya yapılabileceğini belirtir. Alışkanlık ve genel doğruları anlatırken kullanılır.

  Örnek: her sabah koşar, su 100 derecede kaynar, kitap okur

2. Dilek (Tasarlama) Kipleri

Fiillere zaman anlamı katmazlar. Bunun yerine bir dilek, istek, gereklilik veya emir bildirirler. 4 tanedir:

• Dilek-Koşul (-sa, -se): Eylemin yapılmasını bir koşula veya dileğe bağlar.

  Örnek: erken yatsa, dışarı çıksa, sen de gelse

• İstek (-a, -e): Eylemin yapılmasına yönelik bir istek veya arzu bildirir.

  Örnek: siz de gele, biraz dinlene, yemek yapa

• Gereklilik (-malı, -meli): Eylemin yapılmasının gerekli olduğunu bildirir.

  Örnek: ders çalışmalı, erken yatmalı, süt içmeli

• Emir: Eylemin yapılmasını emreder. Emin kipinin eki yoktur. Fiilin emir çekimi ile oluşturulur.

  Örnek: kapıyı aç!, buraya gel!, sessiz ol!

Önemli Not: Bir fiilde hem kip eki hem de kişi eki bulunur. Örneğin, "gel-di-m" sözcüğünde "-di" (görülen geçmiş zaman kipi) ve "-m" (1. tekil kişi eki) vardır.

Answer 2

Kip Ekleri Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil, haber kipi eklerinden biriyle çekimlenmiştir?
a) Yarın sinemaya gidelim.
b) Bu kitabı mutlaka oku.
c) Dün akşam erken uyudu.
d) Şimdi biraz dinlenelim.
Cevap: c) Dün akşam erken uyudu.
Çözüm: "Uyudu" fiili, geçmiş zaman anlatan "-du" haber kipi ekiyle çekimlenmiştir. Diğer seçeneklerde ise dilek kipleri (isteğe bağlı eylem bildiren kipler) kullanılmıştır.

Soru 2: "Bu hafta sonu pikniğe (git-) …" cümlesinde boş bırakılan yere, fiilin istek kipiyle çekimlenmiş hali getirilirse aşağıdakilerden hangisi doğru olur?
a) gideyim
b) gitsin
c) gidelim
d) gitmeliyiz
Cevap: c) gidelim
Çözüm: İstek kipi eki "-e" veya "-a" dır. "Git-" fiiline 1. çoğul şahıs eki "-lim" getirildiğinde "gidelim" şeklinde istek kipiyle çekimlenmiş olur.

Soru 3: "Odasını toplamalısın." cümlesindeki fiilin kip ve kişi özellikleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
a) Gereklilik Kipi - 2. tekil şahıs
b) Dilek Kipi - 3. tekil şahıs
c) Emir Kipi - 2. tekil şahıs
d) Haber Kipi - 1. tekil şahıs
Cevap: a) Gereklilik Kipi - 2. tekil şahıs
Çözüm: "Toplamalısın" fiilinde "-mali" eki gereklilik kipini, "-sın" eki ise 2. tekil şahıs (sen) ekini belirtmektedir.