📜 Tarihsel Arka Plan
Kırım Yarımadası, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış stratejik bir bölgedir. 15. yüzyılda kurulan Kırım Hanlığı, uzun süre Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı bir yapı olarak varlığını sürdürdü. Ancak, 18. yüzyıla gelindiğinde Rus İmparatorluğu'nun güneye doğru genişleme politikası ("Sıcak Denizlere İnme") Kırım'ı hedef haline getirdi.
⚔️ 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı
Bu savaş, Kırım'ın kaderi için bir dönüm noktası oldu. Savaşın sonucunda imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) ile:
- 📄 Kırım Hanlığı, Osmanlı himayesinden çıkarak bağımsız ilan edildi.
- ⚓ Rusya, Karadeniz'de ticaret yapma ve donanma bulundurma hakkı kazandı.
- 🕌 Rusya, Osmanlı topraklarındaki Ortodoks Hristiyanların hamisi olma iddiasını antlaşmaya koydurdu.
Bu antlaşma, Kırım'ı fiilen Osmanlı korumasından çıkarmış ve Rus müdahalesine açık hale getirmişti.
🧨 İlhak Süreci (1774-1783)
Küçük Kaynarca'dan sonraki yıllar, Rusya'nın Kırım'ın iç işlerine yoğun bir şekilde müdahale ettiği bir dönem oldu.
🕵️ Rus Müdahalesi ve İç Karışıklık
- 🤝 Rus diplomatlar ve ajanlar, hanlık içindeki farklı grupları birbirine düşürerek istikrarsızlığı artırdı.
- 👑 Rusya, kendi yanlısı adayları han tahtına çıkarmak için askeri ve siyasi baskı uyguladı.
- 💥 Hanlık içinde Rus yanlısı ve Osmanlı yanlısı gruplar arasında çatışmalar yaşandı.
🚩 Son Adım: 1783 İlhakı
İç karışıklıkların had safhaya ulaştığı bir dönemde, Rus Çariçesi II. Yekaterina (Büyük Katerina), 8 Nisan 1783'te bir manifesto yayınlayarak Kırım Hanlığı'nın topraklarını "sonsuza dek" Rus İmparatorluğu'na kattığını ilan etti. Bu kararın gerekçeleri olarak:
- ⚖️ Bölgedeki "istikrarsızlık ve kargaşa" gösterildi.
- 🛡️ Rusya'nın güvenliği ve Hristiyan nüfusun korunması bahanesi öne sürüldü.
Rus ordusu, herhangi bir ciddi direnişle karşılaşmadan yarımadayı işgal etti. Son Kırım Hanı Şahin Giray tahttan indirildi.
💎 Sonuçları ve Önemi
- 🏴☠️ Osmanlı'nın Tepkisi: Osmanlı İmparatorluğu, bu ilhakı başlangıçta kabullenmek zorunda kaldı. 1784'teki bir antlaşmayla Kırım'ın Rusya'ya ait olduğunu resmen tanıdı.
- 🌊 Karadeniz'deki Güç Dengesinin Değişmesi: Rusya, Karadeniz'de kalıcı bir güç haline geldi. Karadeniz Filosu'nun ana üssü haline gelen Sivastopol kısa sürede inşa edildi.
- 👥 Demografik Değişim: İlhakı takip eden yıllarda, Kırım'ın yerli halkı olan Kırım Tatarları üzerinde büyük bir baskı politikası başlatıldı. Topraklarına el konuldu, göçe zorlandılar ve nüfusları azaltılarak bölgenin demografik yapısı kökten değiştirildi.
- 📌 Stratejik Önem: Bu ilhak, Rusya'nın güneydeki en önemli askeri ve ticari üssünü elde etmesini sağladı ve gelecek yüzyıllarda devam edecek olan "Doğu Sorunu"nun ve Osmanlı-Rus çatışmalarının temelini attı.
💡 Özetle, 1783'teki ilhak, askeri bir fetihten ziyade, önce siyasi olarak yalnızlaştırılan ve zayıflatılan bir devletçiğin, ardından güç kullanılarak topraklarına el konulması şeklinde gerçekleşmiş, modern çağdaki ilhak operasyonlarının erken bir örneğidir.
