📜 Köktürk Devleti Konu Anlatımı (Ders Notu)
Merhaba sevgili öğrenciler! Bugünkü dersimiz, Türk tarihinin önemli bir parçası olan Köktürk Devleti üzerine olacak. Hazırsanız başlayalım!
🌍 Köktürk Devleti'nin Kuruluşu ve Kökeni
- ⛰️ Köken: Köktürkler, Avar devletinin yıkılmasından sonra ortaya çıkmışlardır. Bumin Kağan önderliğinde bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir.
- 🗓️ Kuruluş Tarihi: 552 yılında kurulmuştur.
- 📍 Kurulduğu Yer: Orta Asya
👑 Köktürk Kağanları ve Önemli Olaylar
- 👤 Bumin Kağan: Köktürk Devleti'nin kurucusudur. 552 yılında devleti kurmuş ve kısa sürede büyük başarılar elde etmiştir.
- 👤 İstemi Yabgu: Batı kanadını yönetmiş, Sasanilerle ittifak kurarak Akhunlara son vermiştir. İpek Yolu üzerinde hakimiyet kurmuştur.
- 👤 Mukan Kağan: Devletin en parlak dönemini yaşatmıştır. Sınırları genişletmiş ve siyasi nüfuzu artırmıştır.
- ⚔️ Çin Esareti: İç karışıklıklar ve Çin entrikaları sonucu devlet 630 yılında Çin egemenliğine girmiştir.
🛡️ Köktürklerin Yönetimi ve Toplumsal Yapısı
- 🏛️ Yönetim: Devlet, Kağan tarafından yönetilirdi. Ülke, doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılmıştı. Batı kanadını Yabgu unvanlı hükümdar yönetirdi.
- 👨👩👧👦 Toplum: Toplum, Oğuş (Aile), Urug (Soy), Boy (Kabile), Budun (Millet) şeklinde örgütlenmişti.
- 🧑🤝🧑 Sosyal Sınıflar: Toplumda Kağan ailesi, soylular (Tarkanlar), halk (Köktürkler) ve köleler bulunuyordu.
✍️ Köktürk Alfabesi ve Kültürü
- 🔤 Alfabe: Kendilerine özgü Köktürk alfabesini kullanmışlardır. Bu alfabe ile yazılan Orhun Yazıtları Türk tarihinin önemli kaynaklarındandır.
- 📜 Orhun Yazıtları: Bilge Kağan, Kültigin ve Tonyukuk adına dikilmiştir. Türk tarihine, devlet yönetimine ve sosyal yaşama dair önemli bilgiler içerir.
- 🪨 Din ve İnanç: Genellikle Gök Tanrı inancına sahiptiler. Şamanizm de yaygındı.
💥 İkinci Köktürk Devleti (Kutluk Devleti)
- 🗓️ Kuruluş: 682 yılında Kutluk Kağan (İlteriş Kağan) tarafından Çin esaretine son verilerek kurulmuştur.
- 👤 Tonyukuk: Kutluk Kağan'ın veziri ve komutanıdır. Devletin yeniden güçlenmesinde büyük rol oynamıştır.
- 📍 Başkent: Ötüken
- 🗓️ Yıkılış: 744 yılında Uygurlar tarafından yıkılmıştır.
Evet arkadaşlar, Köktürk Devleti ile ilgili temel bilgileri bu şekilde özetleyebiliriz. Umarım faydalı olmuştur. Bir sonraki derste görüşmek üzere!
