📚 İdari Yargı Nedir?
İdari Yargı, idare tarafından tesis edilen işlemlerin ve idari eylemlerin hukuka uygunluğunun yargısal denetimini yapan yargı koludur. Bu yargı kolu, bireylerin idare karşısında haklarını korumayı amaçlar.
⚖️ İdari Yargının Temel İlkeleri
- 🛡️ Hukuk Devleti İlkesi: İdarenin tüm eylem ve işlemlerinin hukuka uygun olması zorunluluğunu ifade eder.
- 🔑 İdarenin Yargısal Denetimi İlkesi: İdarenin eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olmasıdır.
- 📜 Tarafsızlık İlkesi: Yargı organlarının, davalara bakarken tarafsız ve bağımsız olması gerekliliğidir.
- 🗣️ Savunma Hakkı: İlgililerin yargılama sürecinde kendilerini savunma hakkına sahip olmasıdır.
🏛️ İdari Yargı Organları
- 🏢 Danıştay: İdari uyuşmazlıkların çözümlenmesinde en üst derece mahkemesidir. Aynı zamanda idari düzenlemeler hakkında görüş bildirir.
- 🏢 İdare Mahkemeleri: İlk derece mahkemeleridir ve genellikle illerde bulunur.
- 🏢 Vergi Mahkemeleri: Vergi uyuşmazlıklarına bakmakla görevli ilk derece mahkemeleridir.
- 🏢 Bölge İdare Mahkemeleri: İdare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı yapılan itirazları inceler.
📝 İdari Yargıda Dava Türleri
- iptal davaları,
- tam yargı davaları
🚫 İptal Davaları
İdari işlemlerin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla açılan davalardır. Amaç, hukuka aykırı idari işlemin ortadan kaldırılmasıdır.
- ⏳ Dava Açma Süresi: İptal davalarında dava açma süresi, özel kanunlarda aksi belirtilmedikçe, idari işlemin tebliğinden itibaren 60 gündür.
- 🎯 Konusu: İdari işlemlerdir. Örneğin, bir atama kararının iptali, bir ruhsatın iptali gibi.
- ✅ Şartları:
- ⚖️ İdari işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden hukuka aykırı olması.
- ⏰ Süresinde açılmış olması.
- 🛡️ Davacının menfaat ihlali olması.
💰 Tam Yargı Davaları
İdarenin eylem ve işlemlerinden dolayı zarar görenlerin, zararlarının tazmini amacıyla açtığı davalardır.
- ⏳ Dava Açma Süresi: Tam yargı davalarında dava açma süresi, zararın öğrenilmesinden itibaren 1 yıl ve her halde zararı doğuran olaydan itibaren 5 yıldır.
- 🎯 Konusu: İdarenin eylem veya işlemleri nedeniyle uğranılan maddi veya manevi zararların tazmini talebidir.
- ✅ Şartları:
- 💔 Zararın idarenin eylem veya işleminden kaynaklanması.
- 🔗 İdare ile zarar arasında illiyet bağının bulunması.
- 💸 Zararın tespit edilebilir ve giderilebilir olması.
📌 Önemli Notlar
- 📜 İdari İşlem: İdarenin kamu gücünü kullanarak tek yanlı irade açıklamasıyla tesis ettiği işlemlerdir.
- ⚖️ İdari Eylem: İdarenin, bir hakkın ihlaline neden olan veya bir zarara yol açan davranışlarıdır.
- 🔑 Yürütmeyi Durdurma: İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğacağı hallerde, mahkeme kararıyla işlemin uygulanmasının geçici olarak durdurulmasıdır.
