Orbital elektron dizilimi nasıl yapılır

Question

Orbital dizilimini yaparken hangi sırayla orbitalleri dolduracağımı karıştırıyorum. Özellikle 3d ve 4s orbitallerinin enerji sıralamasında hangisinin önce geldiğini bazen unutuyorum. Bu sıralamayı kolayca hatırlamanın bir püf noktası var mı?

Answer 1

🎯 Orbital Elektron Dizilimi Nedir?

Orbital elektron dizilimi, bir atomun elektronlarının çekirdek etrafındaki orbitallere (enerji düzeylerine) belirli kurallara göre yerleştirilmesi işlemidir. Bu, atomun kimyasal özelliklerini anlamamızı sağlayan çok önemli bir konudur.

📚 Temel Kurallar

Elektron dizilimini yaparken dört temel kuralı bilmek gerekir:

• 🔄 Hund Kuralı: Eş enerjili orbitallere (örneğin p_x, p_y, p_z) elektronlar önce tek tek yerleştirilir, sonra ikinci elektron eklenir.
• 🚫 Pauli Dışlama İlkesi: Bir orbitalde en fazla iki elektron bulunabilir ve bu elektronların spinleri (dönüş yönleri) zıt olmalıdır.
• ⚡ En Düşük Enerji İlkesi (Aufbau Prensibi): Elektronlar en düşük enerjili orbitalden başlayarak doldurulur.

➡️ Orbital Enerji Sırası

Elektronlar orbitalleri aşağıdaki sıraya göre doldurur. Bu sırayı hatırlamak için şu kullanışlı diyagramı kullanabilirsin:

1s ➡ 2s ➡ 2p ➡ 3s ➡ 3p ➡ 4s ➡ 3d ➡ 4p ➡ 5s ➡ 4d ➡ 5p ➡ 6s ➡ 4f ➡ 5d ➡ 6p ➡ 7s ➡ 5f ➡ 6d ➡ 7p

💡 Küçük ipucu: "1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹⁰..." şeklinde okunan bu sırayı "sarımsak, soğan, patates, biber..." gibi bir tekerleme ile ezberleyebilirsin!

🔢 Orbital Kapasiteleri

• s orbitali → 2 elektron 📦
• p orbitali → 6 elektron 📦📦📦
• d orbitali → 10 elektron 📦📦📦📦📦
• f orbitali → 14 elektron 📦📦📦📦📦📦📦

🧪 Örneklerle Açıklama

🗳️ Örnek 1: Karbon (C) - Atom Numarası: 6

1. Adım: Enerji sırasına göre orbitalleri doldur → 1s, 2s, 2p

2. Adım: Elektronları yerleştir:

• 1s orbitali: 2 elektron ⬆️⬇️
• 2s orbitali: 2 elektron ⬆️⬇️
• 2p orbitali: 2 elektron (Hund kuralına göre) ⬆️ _ _

Karbon elektron dizilimi: 1s² 2s² 2p² veya [He] 2s² 2p²

🗳️ Örnek 2: Sodyum (Na) - Atom Numarası: 11

1. Adım: Enerji sırası → 1s, 2s, 2p, 3s

2. Adım: Elektronları yerleştir:

• 1s²: 2 elektron
• 2s²: 2 elektron
• 2p⁶: 6 elektron
• 3s¹: 1 elektron (toplam 11 elektron)

Sodyum elektron dizilimi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ veya [Ne] 3s¹

🗳️ Örnek 3: Krom (Cr) - Atom Numarası: 24

💡 İstisna durum: Bazı elementler kararlı yapıya ulaşmak için beklenenden farklı dizilim gösterir. Krom bunlardan biridir.

Beklenen dizilim: [Ar] 4s² 3d⁴

Gerçek dizilim: [Ar] 4s¹ 3d⁵ (daha kararlı)

📌 Not: d orbitalleri yarı dolu (d⁵) veya tam dolu (d¹⁰) durumda daha kararlıdır.

✅ Pratik Yapma Önerileri

• 📝 İlk 20 elementi ezberle
• 🧮 Periyodik tabloyu kullanarak alıştırma yap
• 🔍 İstisna durumları (Cr, Cu, Ag vb.) öğren
• 🎯 İyonların elektron dizilimini de çalış

Elektron dizilimini öğrendikten sonra, elementlerin periyodik tablodaki yerleri ve kimyasal özellikleri arasındaki ilişkiyi çok daha iyi anlayacaksın! 🌟