🪤 Phishing (Oltalama) Nedir? İnternet Dolandırıcılığına Karşı Kapsamlı Rehber
Günümüz dijital dünyasında, siber suçluların en sık kullandığı ve en tehlikeli yöntemlerinden biri phishing (oltalama) saldırılarıdır. Bu makalede, phishing'in ne olduğunu, nasıl çalıştığını, türlerini ve en önemlisi, kendinizi nasıl koruyabileceğinizi öğreneceksiniz.
🎯 Phishing (Oltalama) Nedir?
Phishing, genellikle e-posta, SMS (smishing) veya telefon (vishing) aracılığıyla, güvenilir bir kurum veya kişi gibi görünerek hassas kişisel bilgilerinizi (şifreler, kredi kartı numaraları, TCKN) çalmaya yönelik bir siber dolandırıcılık türüdür. "Balık tutma" anlamına gelen "fishing" kelimesinden türetilmiştir; suçlular yem atarak kurbanlarını "oltaya" düşürmeyi amaçlar.
⚙️ Oltalama Saldırısı Nasıl Çalışır?
Saldırının klasik döngüsü dört aşamadan oluşur:
- 🪝 Yem Atma: Sahte bir ileti (e-posta, mesaj) hazırlanır. Gönderen, bankanız, bir devlet kurumu (vergı dairesi, PTT) veya popüler bir web sitesi (Netflix, Microsoft) gibi görünür.
- 😨 Aciliyet ve Korku Yaratma: Mesaj, "Hesabınız askıya alındı!", "Şüpheli giriş tespit edildi" veya "Faturanız ödenmedi" gibi acil harekete geçmenizi sağlayacak bir içerikle gelir.
- 🔗 Yönlendirme: İletide, "hesabınızı doğrulamak" veya "bilgilerinizi güncellemek" için tıklamanız istenen bir bağlantı bulunur. Bu bağlantı, orijinal siteyle tıpatıp benzer, sahte bir web sitesine yönlendirir.
- 🎣 Bilgi Çalma: Kurban, sahte sitede kimlik bilgilerini, kart detaylarını girer. Bu bilgiler anında saldırgana iletilir ve gerçek hesabınıza erişim sağlanır veya finansal dolandırıcılık yapılır.
📬 En Yaygın Phishing Türleri
- Toplu Oltalama (Bulk Phishing): Binlerce kişiye gönderilen, kişiselleştirilmemiş genel e-postalar.
- Hedefli Oltalama (Spear Phishing): Belirli bir kişi veya kurumu hedef alan, kişisel bilgilerin kullanıldığı çok daha tehlikeli ve özelleştirilmiş saldırılar.
- Balina Avı (Whaling): Üst düzey yöneticileri (CEO, CFO) hedef alan spear phishing türü.
- 📱 Smishing & Vishing: SMS yoluyla yapılan oltalama (Smishing) ve sahte telefon görüşmeleriyle yapılan sesli oltalama (Vishing).
- 🔗 Klon Phishing: Daha önce alınan gerçek bir e-postanın, içindeki bağlantı veya ekin sahtesiyle değiştirilerek yeniden gönderilmesi.
🛡️ Kendinizi Phishing Saldırılarından Nasıl Korursunuz?
🔍 Şüpheci Olun ve İnceleyin:
- Gönderen Adresini Kontrol Edin: "support@bankaniz.com" yerine "support@b4nkaniz.com" gibi küçük harf değişikliklerine dikkat edin.
- Bağlantılara Tıklamadan Önce Üzerine Gelip Bakın: Tarayıcınızın sol alt köşesinde görünen gerçek URL'yi mutlaka kontrol edin.
- Dil ve Yazım Hatalarına Dikkat Edin: Resmi kurum mesajlarında dil bilgisi hataları ve tutarsız ifadeler büyük bir ipucudur.
✅ Proaktif Önlemler Alın:
- Asla Kişisel Bilgi İstemeyen E-postalara Yanıt Vermeyin: Hiçbir banka veya resmi kurum, size e-posta/SMS yoluyla şifrenizi veya kart PIN'inizi sormaz.
- İki Faktörlü Kimlik Doğrulama (2FA) Kullanın: Şifreniz çalınsa bile hesabınıza erişimi engelleyen en güçlü koruma yöntemidir.
- Yazılımlarınızı Güncel Tutun: İşletim sistemi, tarayıcı ve antivirüs yazılımlarınızı her zaman güncelleyin.
- Şüphelendiğinizde Doğrudan İlgili Kurumu Arayın: Aldığınız bir mesajdan şüpheleniyorsanız, e-postadaki numarayı değil, kurumun resmi web sitesinden aldığınız numarayı arayın.
🚨 Ne Yapmalısınız? Oltalama Kurbanı Olduğunuzu Düşünüyorsanız...
Eğer bir phishing saldırısına kanarak bilgilerinizi girdiyseniz:
- Derhal Şifrenizi Değiştirin: İlgili hesabın ve benzer şifre kullandığınız diğer hesapların şifrelerini değiştirin.
- Banka/Kart Bilgisi Verdiyseniz: Bankanızın müşteri hizmetlerini acilen arayarak kartınızı bloke ettirin ve işlem bildirimi talep edin.
- Şikayet Edin: Sahte e-postayı, siber@egm.gov.tr adresine veya bankanızın sahte e-posta adresine iletebilirsiniz.
- Hesap Aktivitenizi İzleyin: Hesap hareketlerinizi ve yetkisiz girişleri düzenli olarak kontrol edin.
Phishing, sürekli evrim geçiren bir tehdittir. Ancak en güçlü güvenlik önlemi, her zaman şüpheci ve bilinçli bir kullanıcı olmaktır. Tanımadığınız birinden gelen, acele etmenizi isteyen veya size "çok iyi bir fırsat" sunan hiçbir dijital iletiye güvenmeyin.
