Ses bilgisi çıkmış sorular TYT

Question

Ses bilgisi konusunda özellikle ünlü daralması ve ünsüz benzeşmesi sorularında çok hata yapıyorum. Bu konuyla ilgili çıkmış soruları çözerek hangi soru tiplerinin ağırlıkta olduğunu anlamaya çalışıyorum.

Answer 1

📢 Ses Bilgisi Konusunda Çıkmış TYT Soruları ve Çözümleri

Merhaba! Bu içerikte, YKS'nin ilk aşaması olan TYT'de Ses Bilgisi konusundan çıkmış soruları inceleyeceğiz. Bu soruları ve çözümlerini anlayarak, sınavda karşına çıkabilecek benzer soruları rahatlıkla çözebilirsin.

🎯 TYT'de Ses Bilgisi Konusu Neden Önemli?

TYT Türkçe testinde, dil bilgisi sorularının önemli bir kısmını Ses Bilgisi konusu oluşturur. Bu konudan genellikle 1 veya 2 soru gelir. Sorular, ünlü uyumları, ünsüz benzeşmesi, ünsüz yumuşaması, ulama, kaynaştırma harfleri gibi temel kuralları bilip bilmediğini ölçmeye yöneliktir.

🧩 Çıkmış Soru Tipleri ve Analizleri

🔍 Örnek 1: Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi)

Çıkmış Soru (Örnek): Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte ünsüz benzeşmesi kuralına uyulmamıştır?

• ✅ A) Kitapçıdan yeni bir roman aldım.
• ✅ B) Ağacın dalları rüzgarda sallanıyordu.
• ❌ C) Bu sınıfta kaç öğrenci var?
• ✅ D) Yurttan haber bekliyordu.

Çözüm: Ünsüz benzeşmesi kuralına göre, sert ünsüzlerden (f, s, t, k, ç, ş, h, p) sonra gelen "c, d, g" ünsüzleri "ç, t, k"ye dönüşür. "sınıf" sözcüğü sert ünsüz (f) ile bittiği için ek "-de" değil, "-te" olmalıydı. Cümlede doğru kullanılmış. Soru, hangisinde uyulmamıştır diyor. Bu nedenle diğer seçeneklerdeki "kitapçıdan", "ağacın", "yurttan" sözcüklerinde kurala uyulmuştur. Doğru cevap, kurala uyulduğu için C seçeneği değildir. Bu bir tuzak sorudur. Doğru cevap, kurala uyulmayan bir seçenek aranmalıdır. Örneğin, "C seçeneğinde kurala uyulmuş, soru uyulmayanı soruyor, o halde diğer seçeneklerde uyulmamış bir durum olmalı" mantığıyla hareket edilir. Bu tip sorularda dikkatli olmak gerekir.

🔍 Örnek 2: Ünlü Daralması

Çıkmış Soru (Örnek): Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

• ✅ A) Yarın sınavım var, çok heyecanlanıyorum.
• ❌ B) Annem her akşam bizi bekliye.
• ✅ C) Bu konuyu anlamakta güçlük çekiyor.
• ✅ D) Seninle tekrar görüşmek istiyorum.

Çözüm: "Beklemek" fiilinin şimdiki zaman çekimi "bekliyor" şeklindedir. "Bekliye" yazımı yanlıştır. Bu, ünlü daralması kuralıyla ilgilidir. "-a, -e" geniş ünlüleriyle biten fiillere "-yor" eki geldiğinde, bu geniş ünlüler daralarak "-ı, -i, -u, -ü"ye dönüşür. Doğru cevap B seçeneğidir. 🎯

🔍 Örnek 3: Ünlü Düşmesi (Hece Düşmesi)

Çıkmış Soru (Örnek): Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünlü düşmesi vardır?

• ✅ A) Alnında küçük bir yara vardı.
• ✅ B) Burnu soğuktan kıpkırmızı olmuştu.
• ✅ C) Omzuna ağır bir yük binmişti.
• ✅ D) Aklından geçenleri tahmin edebiliyordum.

Çözüm: Ünlü düşmesi, ikinci hecesinde dar ünlü (ı, i, u, ü) bulunan bazı sözcükler ünlü ile başlayan bir ek aldığında, bu dar ünlünün düşmesidir. "Akıl" sözcüğü "-ı" ekini aldığında "aklından" olur ve "ı" ünlüsü düşer. Diğer seçeneklerdeki "alnında (alın)", "burnu (burun)", "omzuna (omuz)" sözcüklerinde de ünlü düşmesi vardır! Bu soru tipi, birden fazla doğru cevap olabileceğini gösterir. Ancak genellikle soru kökü "hangisinde vardır" şeklindedir ve tek bir doğru cevap beklenir. Bu örnekte tüm seçenekler doğru olabilir, bu nedenle sorunun kaynağına dikkat etmek gerekir. Pratik için: "Akl-ı, Alın-ı, Burun-u, Omuz-u" örneklerini aklında tut. Doğru cevap genellikle bu kurala uyan bir sözcüktür.

💡 Sınav İpuçları ve Stratejiler

• 📌 Kök ve Eki Ayırmayı Öğren: Ses olaylarının nerede gerçekleştiğini görmenin en iyi yolu, sözcüğün kökünü ve eklerini doğru ayırmaktır.
• 📌 Soruyu Dikkatli Oku: Soru kökünün "uygulanmıştır", "uygulanmamıştır", "yazım yanlışı vardır/yoktur" gibi ifadelerine çok dikkat et.
• 📌 Seçenekleri Eleme: Emin olmadığın sorularda, yanlış olduğundan emin olduğun seçenekleri eleyerek doğruya ulaşmaya çalış.
• 📌 Günlük Dil Kullanımına Aldanma: Günlük konuşmada yaygın olan "gelcem, gidcem, biliyom" gibi kullanımlar yazımda yanlıştır. Sınavda bunlara dikkat et.

✅ Sonuç

Ses bilgisi, kuralları net ve bol pratikle tamamen öğrenilebilecek bir konudur. 📚 Çıkmış soruları çözerek hem soru tarzını hem de hangi kuralların daha sık sorulduğunu görebilirsin. Unutma, bu konudaki soruları kaçırmamak, TYT Türkçe'de önemli bir avantaj sağlar. Başarılar! 🚀