# 📘 Sodyum Hidroksit (Sud Kostik) Formülü ve Özellikleri – Ders Notu
🔬 Konu: Sodyum Hidroksit (NaOH) – Kimyasal Formül ve Temel Özellikler
Bu ders notunda, sodyum hidroksitin (halk arasında bilinen adıyla sud kostik veya kostik soda) kimyasal formülü, yapısı, fiziksel ve kimyasal özellikleri ile günlük hayattaki kullanım alanlarını öğreneceğiz.
🧪 1. Kimyasal Formül ve Yapısı
Sodyum hidroksitin kimyasal formülü:
NaOH
Bu formül şu anlama gelir:
- ✅ 1 Na (Sodyum) atomu
- ✅ 1 O (Oksijen) atomu
- ✅ 1 H (Hidrojen) atomu
Molekül ağırlığı: \( 22.99 + 16.00 + 1.008 \approx 40.00 \, \text{g/mol} \)
İyonik yapıdadır: \( \text{Na}^+ \) ve \( \text{OH}^- \) iyonlarından oluşur. Suda çözündüğünde bu iyonlarına ayrışır.
⚗️ 2. Fiziksel Özellikleri
- 🔸 Görünüm: Beyaz, opak, kristal katı (genellikle pelet, çubuk veya toz halinde bulunur).
- 🔸 Erime Noktası: \( 318^\circ \text{C} \) (591 K)
- 🔸 Kaynama Noktası: \( 1388^\circ \text{C} \) (1661 K)
- 🔸 Yoğunluk: \( 2.13 \, \text{g/cm}^3 \)
- 🔸 Suda Çözünürlük: Oldukça yüksek (exotermik reaksiyon).
- 🔸 Hidroskopik: Havadan nem çeker, bu nedenle kapalı kaplarda saklanmalıdır.
🔥 3. Kimyasal Özellikleri ve Reaksiyonları
🧼 a) Kuvvetli Baz Özelliği
Suda çözündüğünde \( \text{OH}^- \) iyonu verir:
\( \text{NaOH} (s) \rightarrow \text{Na}^+ (aq) + \text{OH}^- (aq) \)
pH değeri yüksektir (örneğin 1 M NaOH çözeltisinin pH'ı ~14).
⚡ b) Asitlerle Nötralleşme Reaksiyonu
Asitlerle tuz ve su oluşturur:
\( \text{NaOH} + \text{HCl} \rightarrow \text{NaCl} + \text{H}_2\text{O} \)
🛢️ c) Yağlarla Sabunlaşma (Saponifikasyon)
Bitkisel/hayvansal yağlarla reaksiyona girerek sabun ve gliserin oluşturur:
\( \text{Yağ} + \text{NaOH} \rightarrow \text{Sabun} + \text{Gliserin} \)
⚠️ d) Metallerle ve Camla Etkileşimi
Alüminyum gibi amfoter metallerle reaksiyona girebilir. Ayrıca uzun süre temas halinde camı aşındırabilir.
🏭 4. Endüstride Üretimi
Klor-alkali işlemi ile elde edilir. Elektroliz yöntemi kullanılır:
- 📈 Diafragma Hücresi: \( 2\text{NaCl} + 2\text{H}_2\text{O} \rightarrow 2\text{NaOH} + \text{Cl}_2 + \text{H}_2 \)
- 📈 Membran Hücresi: Modern ve verimli yöntem.
🧴 5. Kullanım Alanları (Uygulamalar)
- 🧼 Sabun ve deterjan endüstrisi (en yaygın kullanım)
- 📦 Kağıt endüstrisi (lifleri ayırmak için)
- 🧪 Kimyasal sentezlerde (reaktan veya katalizör olarak)
- 🚰 Su arıtma tesisleri (pH düzenleyici)
- 🍯 Gıda endüstrisi (zeytin yumuşatma, bazı gıda katkılarının üretimi)
- 🔬 Laboratuvarlar (standart baz çözeltisi hazırlama)
🚨 6. Güvenlik Önlemleri (ÇOK ÖNEMLİ!)
Sodyum hidroksit aşındırıcı ve tahriş edicidir.
- ⛑️ Koruyucu ekipman: Eldiven, gözlük, önlük kullanılmalı.
- 💧 Suda çözme: NaOH yavaşça suya eklenmeli, asla su NaOH üzerine dökülmemeli (sıçrama ve şiddetli ekzotermik reaksiyon riski).
- 🚫 Temas halinde: Cilt veya gözle temasında bol su ile yıkanmalı ve tıbbi yardım alınmalı.
- 📦 Depolama: Serin, kuru, hava almayan kapalı kaplarda ve çocuklardan uzakta saklanmalı.
📚 7. Özet Tablo
🔎 Sodyum Hidroksit (Sud Kostik) – Hızlı Bilgi Kartı
- Kimyasal Formül: NaOH
- IUPAC Adı: Sodyum hidroksit
- Yaygın Ad: Sud kostik, Kostik soda
- Türü: Kuvvetli baz
- pH (1M çözelti): ~14
- Tehlike Sembolü: Aşındırıcı (C)
Bu not, NaOH’in temel özelliklerini anlamanız için hazırlanmıştır. Kimyasal deneylerde daima güvenlik kurallarına uymayı unutmayınız.
