🧪 Tesir (Değerlik) Nedir?
Kimyada tesir veya daha yaygın bilinen adıyla değerlik, bir kimyasal elementin başka atomlarla bağ yapabilme kapasitesini ifade eden bir sayıdır. Bir atomun kaç tane kimyasal bağ kurabileceğini gösterir.
📌 Temel Tanım
Bir elementin değerliği, genellikle hidrojen atomu veya oksijen atomu ile karşılaştırılarak bulunur. Hidrojen atomu genellikle 1 değerlikli kabul edilir.
- 💧 Hidrojen (H): Değerliği 1'dir. (H2O'da olduğu gibi)
- 💨 Oksijen (O): Değerliği 2'dir. (H2O'da iki hidrojenle bağ yapar)
- 🧂 Sodyum (Na): Değerliği 1'dir. (NaCl'de olduğu gibi)
- ⚗️ Klor (Cl): Değerliği 1'dir. (NaCl'de olduğu gibi)
🔍 Değerlik Nasıl Belirlenir?
Değerlik belirlemede en önemli ipuçlarından biri periyodik tablo'dur:
- ✅ 1A Grubu: Değerlik = 1 (Li, Na, K, vb.)
- ✅ 2A Grubu: Değerlik = 2 (Be, Mg, Ca, vb.)
- ✅ 3A Grubu: Değerlik = 3 (B, Al, Ga, vb.)
- ✅ 7A Grubu (Halojenler): Değerlik = 1 (F, Cl, Br, I)
🧠 Önemli Noktalar
- 📚 Bazı elementlerin birden fazla değerliği olabilir. Örneğin demir (Fe) +2 ve +3 değerlik alabilir.
- ⚡ İyonik bileşiklerde değerlik, iyonun yüküne eşittir.
- 🔗 Kovalent bileşiklerde değerlik, atomun paylaştığı elektron çifti sayısıdır.
- 🎯 Bir bileşikteki pozitif ve negatif değerliklerin toplamı sıfır olmalıdır.
🧩 Örneklerle Açıklama
Su (H2O) molekülü:
- ➡️ Hidrojen: Değerlik = 1 (2 tane hidrojen = 2×1 = 2)
- ➡️ Oksijen: Değerlik = 2
- ➡️ Toplam: 2 + (-2) = 0 (Nötr bileşik)
Karbon dioksit (CO2) molekülü:
- ➡️ Karbon: Değerlik = 4
- ➡️ Oksijen: Değerlik = 2 (2 tane oksijen = 2×2 = 4)
- ➡️ Toplam: 4 + (-4) = 0 (Nötr bileşik)
💡 Pratik Bilgiler
- 📖 Değerlik kavramı, kimyasal formüllerin yazılmasında ve denklemlerin denkleştirilmesinde çok önemlidir.
- 🔬 Modern kimya değerlik kavramını, oksidasyon sayısı ve bağ yapısı gibi daha gelişmiş kavramlarla destekler.
- 🎓 Kimya öğrenirken değerlik kurallarını öğrenmek, bileşikleri anlamada temel oluşturur.
