Modern tıbbın en önemli başarılarından biri olan Üremeye Yardımcı Teknikler (ÜYT), doğal yollarla çocuk sahibi olamayan çiftler için bir umut ışığı olmuştur. Bu tekniklerin en bilineni ve sıklıkla uygulananı ise Tüp Bebek (In Vitro Fertilization - IVF) tedavisidir. Bu yazıda, IVF'in ne olduğunu, aşamalarını ve kimler için uygun olabileceğini anlatacağız.
In Vitro Fertilization (IVF), yumurta ve spermin laboratuvar ortamında bir araya getirilerek döllenmenin sağlanması ve ardından oluşan embriyonun anne rahmine transfer edilmesi işlemidir. "In vitro" Latince "cam içinde" anlamına gelir. İlk başarılı IVF uygulaması, 1978'de dünyaya gelen Louise Brown ile tarihe geçmiştir.
IVF, aşağıdaki durumlarda önerilen bir tedavi yöntemidir:
IVF tedavisi, planlı ve adım adım ilerleyen bir süreçtir.
Çiftin detaylı tıbbi öyküsü alınır, fizik muayene yapılır ve hormon testleri, sperm analizi, rahim filmi (HSG) gibi gerekli tetkikler tamamlanır. Bireye özel bir tedavi protokolü belirlenir.
Doğal siklusta genellikle 1 yumurta gelişir. IVF'de ise, enjeksiyon şeklinde uygulanan hormon iğneleri ile birden fazla yumurta gelişimi sağlanır. Bu süreç 8-12 gün sürer ve gelişen foliküller (yumurta kesecikleri) düzenli ultrason takipleri ile izlenir.
Yumurtalar olgunlaştığında, hCG iğnesi (çatlatma iğnesi) yapılır. Yaklaşık 36 saat sonra, hafif sedasyon altında, vajinal yoldan ultrason eşliğinde ince bir iğne ile yumurtalar toplanır. İşlem 15-20 dakika sürer.
Toplanan yumurtalar ve eşten alınan sperm örnekleri laboratuvara alınır. Döllenme iki şekilde sağlanabilir:
Döllenme başarılı olursa, artık oluşan hücreye embriyo denir.
Embriyolar, özel besiyerleri içinde 3-5 gün boyunca inkübatörde (vücut koşullarını taklit eden cihaz) takip edilir. Hücre bölünmesi ve gelişimi gözlemlenir. Günümüzde, en iyi gelişim gösteren embriyoyu seçmek için Embriyo Skorlama ve zaman atlamalı görüntüleme (EmbryoScope) gibi ileri teknikler kullanılabilir.
Embriyolardan en kaliteli olan(lar) seçilir ve ince, yumuşak bir kateter yardımıyla rahim içine ağrısız bir şekilde yerleştirilir. Transfer edilecek embriyo sayısı, hasta yaşı ve önceki denemelere göre yasal düzenlemeler ve klinik protokoller çerçevesinde belirlenir (genellikle 1 veya 2).
Transferden sonra 9-12 günlük bir bekleme süresi vardır. Bu sürenin sonunda kanda β-hCG testi yapılarak gebelik durumu kontrol edilir.
Avantajları: Doğal yollarla gebe kalamayan pek çok çift için en etkili çözümdür. Genetik hastalıkların önlenmesine olanak tanır. Embriyo dondurma ile tekrar deneme şansı sunar.
Dikkat Edilmesi Gerekenler: Her denemede %100 başarı garantisi yoktur. Çoğul gebelik riski taşıyabilir. Hormonal uyarıma bağlı yan etkiler (OHSS - Yumurtalık Hiperstimülasyon Sendromu) görülebilir. Maliyetli ve duygusal olarak yıpratıcı bir süreç olabilir.
Sonuç olarak, Tüp Bebek (IVF) tedavisi, karmaşık ama bir o kadar da umut verici bir tıbbi süreçtir. Başarı oranları; kadın yaşı, infertilite nedeni, embriyo kalitesi ve merkezin tecrübesi gibi birçok faktöre bağlıdır. Bu yolculuğa çıkan çiftlerin, konusunda deneyimli bir üreme sağlığı ekibi ile iş birliği içinde, sabırlı ve bilinçli olmaları büyük önem taşır.
