# Yürütme (Cumhurbaşkanı) - Ders Notu
📚 Anayasal Sistemde Yürütme Organı ve Cumhurbaşkanı
Bu ders notunda, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na göre yürütme organının yapısını ve Cumhurbaşkanı'nın yetki, görev ve sorumluluklarını inceleyeceğiz. Konu, 1982 Anayasası ve 2017 Anayasa Değişiklikleri sonrası geçilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi çerçevesinde ele alınacaktır.
🏛️ Yürütme Organının Niteliği
Anayasa'nın 8. maddesine göre, yürütme yetkisi ve görevi Cumhurbaşkanı tarafından, Anayasa'ya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. Bu, klasik kuvvetler ayrılığındaki "yürütme" fonksiyonunun başında tek bir kişinin bulunduğu bir sistemi ifade eder.
🔹 Cumhurbaşkanı'nın Seçilme Koşulları ve Görev Süresi
- ✅ Koşullar: 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşı olmak.
- ⏳ Süre: Cumhurbaşkanı, beş yıllık bir süre için halk tarafından seçilir. Bir kişi en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.
- 🗳️ Seçim: Cumhurbaşkanı seçimi, genel oyla yapılır. Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday seçilir.
⚖️ Cumhurbaşkanı'nın Yetki ve Görevleri
Cumhurbaşkanı, devletin başı ve yürütmenin başı sıfatıyla geniş bir yetki alanına sahiptir. Bu yetkileri tek başına veya ilgili makamlar aracılığıyla kullanır.
📜 Yasama ile İlgili Yetkileri
- 📑 Kanunları yayımlamak veya tekrar görüşülmek üzere TBMM'ye geri göndermek (veto).
- 🏛️ TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek.
- 💼 Kanun hükmünde kararname çıkarmak.
- 📢 TBMM'yi gerektiğinde toplantıya çağırmak.
👨💼 Yürütme ile İlgili Yetkileri
- 👥 Bakanları atamak ve görevlerine son vermek.
- 🏛️ Üst kademe kamu yöneticilerini atamak (rektörler, valiler, büyükelçiler vb.).
- 🛡️ Milli Güvenlik Kurulu'na başkanlık etmek.
- 📞 Yabancı devletlere Türk Devleti'nin temsilcilerini göndermek.
- ⚔️ Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Başkomutanlığını temsil etmek.
⚖️ Yargı ile İlgili Yetkileri
- 👨⚖️ Anayasa Mahkemesi üyelerini, Danıştay üyelerinin dörtte birini seçmek.
- ⚖️ Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Başsavcı vekilini seçmek.
- 🤝 Affetmek veya cezaları hafifletmek (Cumhurbaşkanlığı af yetkisi).
🛡️ Cumhurbaşkanı'nın Sorumluluğu ve Cezaî Sorumsuzluğu
Cumhurbaşkanı'nın göreviyle ilgili işlemlerinden dolayı sorumluluğu, ancak vatan hainliği sebebiyle ortaya çıkar. Bu durumda, TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir. Soruşturma sonucu, TBMM üye tam sayısının üçte iki çoğunluğuyla Yüce Divan'a sevk kararı alınırsa, Cumhurbaşkanı görevden uzaklaştırılır ve yargılanır.
Görev dışındaki işlemleri için ise, görev süresinde dokunulmazlık vardır, ancak görev bittikten sonra genel hükümlere tabidir.
📊 Özet: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin Temel Özellikleri
- 🏛️ Kuvvetler Birliği: Yürütme ve yasama organları arasında daha güçlü bir ilişki ve iç içe geçmişlik vardır.
- 👤 Tek Başlılık: Yürütme yetkisi tek bir kişide (Cumhurbaşkanı) toplanmıştır.
- 🤝 Seçimlerin Eş Zamanlılığı: Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimleri aynı gün yapılır.
- ⚖️ Sınırlı Sorumluluk: Cumhurbaşkanı'nın politik sorumluluğu sınırlı olup, ancak ağır bir suçla görevden alınabilir.
Sonuç olarak, Cumhurbaşkanı, Türk Anayasal sisteminde devletin başı ve yürütmenin tek sorumlusu olarak merkezi bir konuma sahiptir. Yetkilerinin genişliği, beraberinde tartışmaları da getirmekte ve sistemin işleyişi, demokratik denge ve denetim mekanizmalarının etkinliği ile şekillenmektedir.
