Eğitim-öğretim sürecinde en etkili yöntemlerden biri olan somuttan soyuta ilkesi, öğrenmenin doğal seyrine uygun bir pedagojik yaklaşımdır. Bu ilke, öğrencilerin bilgiyi daha kolay ve kalıcı şekilde öğrenmelerini sağlamak amacıyla geliştirilmiştir.
Somuttan soyuta ilkesi, öğrenme sürecinin somut (elle tutulur, gözle görülür) deneyimlerle başlayıp zamanla soyut (zihinsel, teorik) kavramlara doğru ilerlemesi gerektiğini savunur. Bu yaklaşım, özellikle Piaget'in Bilişsel Gelişim Kuramı ile desteklenmektedir.
Örnek: Matematikte kesirleri öğretirken pastaları bölmek, fen bilgisinde bitki yetiştirerek gözlem yapmak.
Örnek: Geometri dersinde üçgenin modelini kullanmak, coğrafyada harita üzerinde inceleme yapmak.
Örnek: Cebirsel ifadelerle problem çözmek, edebiyatta metaforları anlamak.
Somut: Elma dilimleyerek kesirleri gösterme
Yarı Soyut: Kesir şemaları çizme
Soyut: \( \frac{3}{4} + \frac{1}{2} \) işlemini zihinden yapma
Somut: Tohum ekerek bitki yetiştirme
Yarı Soyut: Bitki büyüme grafiği çizme
Soyut: Fotosentez formülünü anlama: \( 6CO_2 + 6H_2O + ışık \rightarrow C_6H_{12}O_6 + 6O_2 \)
Sonuç: Somuttan soyuta ilkesi, öğretim sürecinin doğal akışına uygun, etkili ve verimli bir öğretim yöntemidir. Doğru uygulandığında öğrencilerin hem akademik başarısını hem de üst düzey düşünme becerilerini geliştirmektedir.
