Bütünleme sınavı Test 1

🎓 Bütünleme sınavı Test 1 - Ders Notu

Bu ders notu, "Bütünleme sınavı Test 1" için bilmeniz gereken temel dil bilgisi konularını sade ve anlaşılır bir şekilde özetlemektedir. Fiilimsiler, cümle ögeleri ve temel yazım-noktalama kurallarına odaklanarak sınavda başarılı olmanızı hedefliyoruz.

📌 Fiilimsiler (Eylemsiler)

Fiilimsiler, fiil kök veya gövdelerine belirli ekler gelerek isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılan kelimelerdir. Cümlede hem fiil özelliklerini korur (olumsuz yapılabilirler) hem de isim, sıfat veya zarf gibi işlev görürler. Üç ana türü vardır:

• İsim-Fiiller (Mastar): Fiile "-ma, -ış, -mak" ekleri getirilerek oluşturulur. Cümlede isim gibi kullanılır, bir eylemin adı olur.
• Örnek: "Kitap okumak en sevdiğim hobidir." (Ne? Okumak)
• Örnek: "Onunla görüşme kararı aldık." (Ne? Görüşme)
• Sıfat-Fiiller (Ortac): Fiile "-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş" ekleri getirilerek oluşturulur. Cümlede sıfat gibi bir ismi niteler veya adlaşmış sıfat fiil olarak isim görevi görür.
• Örnek: "Koşan çocuk düştü." (Hangi çocuk? Koşan çocuk)
• Örnek: "Gelecek günler güzel olacak." (Hangi günler? Gelecek günler)
• Zarf-Fiiller (Bağ-Fiil / Ulaç): Fiile "-ken, -alı, -esiye, -madan, -ince, -ip, -arak, -dıkça, -r...mez, -dığında, -e...e, -casına, -meksizin" gibi ekler getirilerek oluşturulur. Cümlede genellikle zarf tümleci görevinde, fiilin durumunu veya zamanını belirtir.
• Örnek: "Gülerek konuştu." (Nasıl konuştu? Gülerek)
• Örnek: "Film bitince eve gittik." (Ne zaman gittik? Bitince)

⚠️ Dikkat: Bazı fiilimsi ekleri, zamanla kalıcı isim oluşturabilir. Bu durumda kelime artık fiilimsi sayılmaz. (Örn: dolma, çakmak, dondurma)

💡 İpucu: Fiilimsiler olumsuz yapılabilir! "Gülmeyen çocuk", "okumamak". Bu, onları kalıcı isimlerden ayırmanın en kolay yoludur.

📝 Cümle Ögeleri

Cümle ögeleri, bir cümlenin anlam bütünlüğünü oluşturan temel yapı taşlarıdır. Cümleyi doğru analiz etmek, anlamı kavramak ve yazım hatalarını tespit etmek için önemlidir. Ögeleri bulurken önce yüklem, sonra özne bulunur.

• Yüklem: Cümlede işi, oluşu, hareketi bildiren temel ögedir. Genellikle cümlenin sonunda bulunur ve bir fiil veya isim soylu sözcük olabilir.
• Örnek: "Öğrenciler ders çalışıyorlar." (Yüklem: çalışıyorlar)
• Özne: Yüklemdeki işi yapan veya yargının sahibi olan ögedir. "Kim?" veya "Ne?" sorularıyla bulunur.
• Örnek: "Kuşlar gökyüzünde uçuyor." (Özne: Kuşlar)
• Nesne (Düz Tümleç): Yüklemdeki işten etkilenen ögedir. Belirtili ve Belirtisiz nesne olmak üzere ikiye ayrılır.
• Belirtili Nesne: Neyi? Kimi? sorularıyla bulunur ve ismin belirtme hali ekini (-i, -ı, -u, -ü) alır. (Örn: "Kitabı okudum.")
• Belirtisiz Nesne: Ne? sorusuyla bulunur ve ek almaz. (Örn: "Bir kitap aldım.")
• Dolaylı Tümleç (Yer Tamlayıcısı): Yüklemdeki eylemin yöneldiği, bulunduğu veya ayrıldığı yeri gösterir. "-e, -de, -den" eklerini alır. Kime? Neye? Nerede? Nereden? gibi sorularla bulunur.
• Örnek: "Okula gittik." (Nereye? Okula)
• Örnek: "Sınıfta bekliyor." (Nerede? Sınıfta)
• Zarf Tümleci: Yüklemdeki eylemin zamanını, durumunu, miktarını, yönünü veya sebebini belirtir. Nasıl? Ne zaman? Ne kadar? Nereye? Niçin? gibi sorularla bulunur.
• Örnek: "Hızlı koştu." (Nasıl? Hızlı)
• Örnek: "Dün geldi." (Ne zaman? Dün)

💡 İpucu: Ögeleri bulurken sıralama önemlidir: Önce yüklem, sonra özne, ardından nesne ve tümleçler bulunur. Tümleçleri bulurken yükleme sorulan sorulara dikkat edin.

✍️ Yazım Kuralları

Türkçede kelimelerin doğru yazılması, anlam karışıklığını önler ve iletişimi güçlendirir. İşte bilmeniz gereken bazı temel kurallar:

• Büyük Harflerin Kullanımı: Cümle başları, özel isimler (kişi adları, yer adları, kurum adları, millet adları), unvanlar, saygı sözleri ve belirli gün ve ay adları büyük harfle başlar.
• Örnek: "Ahmet Öğretmen, Türkiye'nin Başkenti Ankara'ya 29 Ekim'de gitti."
• Birleşik Kelimelerin Yazımı: Anlam kaybına uğrayan veya ses düşmesi/türemesi olan birleşik kelimeler bitişik yazılır (örn: "kahvaltı", "kaynana"). Anlamını koruyan ve birleşme sırasında ses değişimi olmayanlar ayrı yazılır (örn: "deniz yolu", "ana dili").
• Örnek: "Açıkgöz bir öğrenciydi." (bitişik)
• Örnek: "Hava yolu ile seyahat ettik." (ayrı)
• Bağlaç Olan "De/Da"nın Yazımı: Ayrı yazılır ve cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz. Ek olan "-de/-da" ise bitişik yazılır ve ismin bulunma halidir.
• Örnek (Bağlaç): "Sen de gel." (Anlam bozulmaz)
• Örnek (Ek): "Evde kimse yok." (Anlam bozulur)
• Bağlaç Olan "Ki"nin Yazımı: Ayrı yazılır ve cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz. Ek olan "-ki" ise bitişik yazılır (ilgi eki veya sıfat yapan ek).
• Örnek (Bağlaç): "Öyle bir baktı ki..." (Anlam bozulmaz)
• Örnek (Ek): "Evdeki hesap çarşıya uymaz." (Anlam bozulur)
• Soru Eki "Mi/Mı/Mu/Mü"nün Yazımı: Her zaman ayrı yazılır ve kendisinden sonra gelen ekler bitişik yazılır.
• Örnek: "Geldin mi?" "Gelecek misin?"

⚠️ Dikkat: "De" ve "ki" bağlaçlarının yazımı en sık yapılan hatalardandır. Cümleden çıkararak anlamın bozulup bozulmadığını kontrol etmek en kolay yöntemdir!

📍 Noktalama İşaretleri

Noktalama işaretleri, yazılı anlatımda duraklama, vurgu, tonlama gibi anlam inceliklerini belirtmek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak için kullanılır.

• Nokta (.): Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur. Kısaltmalardan sonra ve bazı tarihlerde kullanılır.
• Örnek: "Ders bitti." "Dr. Mehmet"
• Virgül (,): Eş görevli kelime ve kelime gruplarını ayırmak, sıralı cümleleri ayırmak, ara sözleri belirtmek, uzun cümlelerde özneden sonra kullanmak gibi birçok görevi vardır.
• Örnek: "Elma, armut, muz aldık." "Geldi, oturdu, konuştu."
• Noktalı Virgül (;): Kendi içinde virgüllerle ayrılmış cümleleri veya ögeleri ayırmak için kullanılır. Virgülün yetersiz kaldığı yerlerde devreye girer.
• Örnek: "Pazardan elma, armut aldım; eve geldim."
• İki Nokta (:): Açıklama yapılacak, örnek verilecek veya doğrudan alıntı yapılacak cümlelerden önce kullanılır.
• Örnek: "Şunları unutma: çalışmak, sabretmek."
• Üç Nokta (...): Tamamlanmamış cümlelerin, alıntıların başında, ortasında veya sonunda verilmeyen bölümlerin yerine konur.
• Örnek: "Ne kadar da güzel bir hava..."
• Soru İşareti (?): Soru anlamı taşıyan cümlelerin sonuna konur.
• Örnek: "Nereye gidiyorsun?"
• Ünlem İşareti (!): Sevinç, korku, şaşırma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna veya seslenme, hitap sözlerinden sonra konur.
• Örnek: "Yaşasın!" "Ey Türk gençliği!"

💡 İpucu: Virgülün en temel görevi, eş görevli sözcükleri ve sıralı cümleleri ayırmaktır. Noktalı virgül ise virgülle ayrılmış grupları birbirinden ayırmak için kullanılır.