🎓 KPSS İlk Türk İslam Devletleri Test 1 - Ders Notu
Bu ders notu, Karahanlılar, Gazneliler, Büyük Selçuklu Devleti ve Türkiye Selçuklu Devleti gibi İlk Türk İslam Devletleri'nin genel özelliklerini, siyasi tarihini, kültür ve medeniyetini kapsamaktadır.
📌 Karahanlılar 🐺
Orta Asya'da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir. Karluklar tarafından kurulmuştur.
- Hakimiyet merkezi Balasagun'dur.
- Satuk Buğra Han İslamiyet'i resmi din olarak kabul etmiştir.
- İlk Türk İslam eserlerini vermişlerdir (Ribâtlar, camiler, medreseler).
- Türk kültürünü İslam kültürüyle sentezleme çalışmaları yapmışlardır.
- Bimarhaneler (hastaneler) yapmışlardır.
⚠️ Dikkat: Karahanlılar, Türkistan'da İslamiyet'in yayılmasında önemli rol oynamışlardır.
📌 Gazneliler 🐘
Afganistan'ın Gazne şehrinde kurulmuştur. Hindistan'a seferler düzenleyerek İslamiyet'in yayılmasını sağlamışlardır.
- En parlak dönemi Gazneli Mahmut dönemidir.
- Gazneli Mahmut, Hindistan'a 17 sefer düzenlemiştir.
- Bilime ve sanata önem vermişlerdir. Biruni gibi önemli bilim insanlarını himaye etmişlerdir.
- Çok uluslu bir yapıya sahiplerdi.
💡 İpucu: Gazneli Mahmut'un Abbasi halifesini Şii Büveyhoğulları baskısından kurtarması önemlidir.
📌 Büyük Selçuklu Devleti 🏹
Oğuzların Kınık boyu tarafından kurulmuştur. Tuğrul ve Çağrı Beyler döneminde güçlenmişlerdir.
- 1040 Dandanakan Savaşı ile Gaznelileri yenerek bağımsız olmuşlardır.
- Tuğrul Bey Bağdat'ı Şii Büveyhoğulları'ndan kurtarmıştır.
- Nizamülmülk gibi önemli vezirleri vardı.
- Melikşah dönemi en parlak dönemidir.
- 1071 Malazgirt Savaşı ile Anadolu'nun kapıları Türklere açılmıştır.
⚠️ Dikkat: Büyük Selçuklu Devleti'nin yıkılmasında Oğuz isyanları ve Atabeyliklerin bağımsızlık ilan etmesi etkili olmuştur.
📌 Türkiye Selçuklu Devleti 🇹🇷
Anadolu Selçuklu Devleti olarak da bilinir. 1077 yılında Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından İznik'te kurulmuştur.
- Başkentleri İznik'ten Konya'ya taşınmıştır.
- I. Alaeddin Keykubad dönemi en parlak dönemidir.
- Denizcilik faaliyetlerine önem vermişlerdir.
- Kervansaraylar, medreseler, camiler inşa etmişlerdir.
- 1243 Kösedağ Savaşı ile Moğol hakimiyetine girmişlerdir.
💡 İpucu: Türkiye Selçuklu Devleti'nin Bizans ve Haçlılarla mücadeleleri önemlidir.
📌 Kültür ve Medeniyet 🕌
İlk Türk İslam devletlerinde sanat, edebiyat, bilim, eğitim ve sosyal hayat gelişmiştir.
- Medreselerde dini ve pozitif bilimler eğitimi verilmiştir.
- Kervansaraylar ticaretin gelişmesini sağlamıştır.
- Divan-ı Lügat'it Türk, Kutadgu Bilig gibi önemli eserler yazılmıştır.
- Mimari eserlerde Türk-İslam sentezi görülmektedir.
⚠️ Dikkat: İlk Türk İslam devletlerinde İslam kültürü ile Türk gelenekleri bir arada yaşatılmıştır.
