Bir cismin hareketini kolaylaştırmak veya hızını artırmak için sürtünme kuvvetinin azaltılması gerekir. Aşağıdaki durumlardan hangisinde sürtünme kuvvetinin azaltılması istenmez?
A) Bisiklet zincirinin yağlanması
B) Kapı menteşelerinin yağlanması
C) Araç lastiklerinin dişli yapılması
D) Buz pateni yaparken buzun kaygan olması
Sevgili öğrenciler, bu soruda sürtünme kuvvetinin günlük hayattaki önemini ve farklı durumlarda nasıl bir rol oynadığını anlamamız isteniyor. Sürtünme kuvveti, bazen hareketimizi kolaylaştırmak için azaltılması gereken bir engelken, bazen de güvenliğimiz ve kontrolümüz için artırılması gereken hayati bir güçtür. Şimdi her bir seçeneği tek tek inceleyelim:
-
A) Bisiklet zincirinin yağlanması: Bisiklet zinciri yağlandığında, zincir halkaları arasındaki ve zincir ile dişliler arasındaki sürtünme kuvveti azalır. Bu azalma, bisikletin daha rahat hareket etmesini, pedalların daha az güçle çevrilmesini ve enerjinin tekerleklere daha verimli aktarılmasını sağlar. Yani, bu durumda sürtünmeyi azaltmak istenir.
-
B) Kapı menteşelerinin yağlanması: Kapı menteşeleri yağlandığında, menteşelerdeki sürtünme kuvveti azalır. Bu sayede kapı gıcırdamadan, daha kolay ve sessiz bir şekilde açılıp kapanır. Bu da hareketin kolaylaşması anlamına gelir. Yani, bu durumda sürtünmeyi azaltmak istenir.
-
C) Araç lastiklerinin dişli yapılması: Araç lastiklerinin dişli (desenli) yapılması, lastik ile yol arasındaki sürtünme kuvvetini artırmak içindir. Bu artırılmış sürtünme, aracın yola tutunmasını (çekişini), virajlarda savrulmamasını, özellikle ıslak veya kaygan zeminlerde kaymasını önlemesini ve en önemlisi fren yaparken güvenli bir şekilde durabilmesini sağlar. Eğer lastikler dişsiz ve pürüzsüz olsaydı, sürtünme azalırdı ve araç kontrol edilemez hale gelirdi. Dolayısıyla, bu durumda sürtünme kuvvetinin azaltılması istenmez; aksine artırılması hayati önem taşır.
-
D) Buz pateni yaparken buzun kaygan olması: Buz pateni, buzun çok düşük sürtünme özelliğine sahip olması sayesinde yapılabilir. Paten bıçakları ile buz arasındaki sürtünme kuvvetinin az olması, patencinin buz üzerinde kolayca kaymasını ve hareket etmesini sağlar. Eğer buz kaygan olmasaydı (yani sürtünme yüksek olsaydı), paten yapmak mümkün olmazdı. Yani, bu durumda sürtünmenin düşük olması (azaltılması) istenir.
Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşıldığı gibi, araç lastiklerinin dişli yapılması sürtünmeyi azaltmak için değil, artırmak içindir. Bu durum, diğer seçeneklerin aksine sürtünmenin azaltılmasının istenmediği, hatta artırılmasının zorunlu olduğu bir senaryodur.
Cevap C seçeneğidir.
