Bir üreme ana hücresinde mayoz bölünme sırasında kromozom sayısının yarıya inmesi hangi evrede gerçekleşir ve bu durumun canlılar için önemi nedir?
A) Mayoz I sonunda; tür içi kromozom sayısının nesiller boyu sabit kalmasını sağlar.
B) Mayoz II sonunda; canlının büyümesini hızlandırır.
C) Mayoz I başında; genetik çeşitliliği artırır.
D) Mayoz II başında; hücrelerin yaşlanmasını geciktirir.
Merhaba sevgili öğrenciler!
Bugünkü sorumuz, canlıların üremesinde hayati bir rol oynayan mayoz bölünme ve kromozom sayısının düzenlenmesi ile ilgili. Bu konuyu adım adım, anlaşılır bir şekilde inceleyelim.
- Mayoz Bölünme Nedir? Mayoz bölünme, eşeyli üreyen canlılarda üreme ana hücrelerinden (gonadlarda bulunan $2n$ kromozomlu hücreler) gametlerin (sperm ve yumurta gibi $n$ kromozomlu eşey hücreleri) oluşmasını sağlayan özel bir hücre bölünmesi türüdür. Temel amacı, kromozom sayısını yarıya indirmek ve genetik çeşitliliği sağlamaktır.
- Mayoz I ve Mayoz II: Mayoz bölünme, art arda gerçekleşen iki ana evreden oluşur: Mayoz I ve Mayoz II. Bu iki evre, kromozomların farklı şekillerde ayrılmasını sağlar.
- Kromozom Sayısının Yarıya İnmesi Ne Zaman Gerçekleşir?
- Mayoz I'in başlangıcında (Profaz I), homolog kromozomlar eşleşir ve krossing-over (parça değişimi) gerçekleşebilir.
- Mayoz I'in devamında (Metafaz I), homolog kromozom çiftleri hücrenin ekvator düzlemine dizilir.
- Mayoz I'in en kritik aşamalarından biri olan Anafaz I'de, homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilir. Bu, kromozom sayısının yarıya inmesinin temelini oluşturur.
- Dolayısıyla, Mayoz I'in sonunda (Telofaz I ve Sitokinez I), başlangıçtaki $2n$ kromozomlu ana hücreden, her biri $n$ kromozom içeren iki yeni hücre oluşur. Ancak bu $n$ kromozomların her biri hala iki kromatitten oluşur. Bu aşamada, hücrelerin kromozom sayısı yarıya inmiş olur.
- Mayoz II ise, mitoz bölünmeye benzer. Mayoz I sonunda oluşan $n$ kromozomlu hücrelerden başlar ve Anafaz II'de kardeş kromatitler birbirinden ayrılır. Mayoz II sonunda, her biri tek kromatitli $n$ kromozom içeren toplam dört hücre oluşur. Mayoz II, kromozom sayısını daha fazla yarıya indirmez.
- Bu Durumun Canlılar İçin Önemi Nedir?
- Kromozom sayısının Mayoz I sonunda yarıya inmesi (diploid $2n$'den haploid $n$'e düşmesi), gametlerin $n$ kromozomlu olmasını sağlar.
- Eşeyli üremede, bir dişi gamet ($n$) ile bir erkek gamet ($n$) döllenme sırasında birleşerek zigotu ($2n$) oluşturur.
- Eğer kromozom sayısı yarıya inmeseydi, her döllenmede kromozom sayısı iki katına çıkardı ($2n + 2n = 4n$, sonra $4n + 4n = 8n$ vb.). Bu durum, türlerin kromozom sayısının nesiller boyu sabit kalmasını engeller ve canlılık için uyumsuzluklara yol açar.
- Bu nedenle, kromozom sayısının yarıya inmesi, tür içi kromozom sayısının nesiller boyu sabit kalmasını ve türün genetik devamlılığını sağlamak için hayati öneme sahiptir.
- Seçeneklerin Değerlendirilmesi:
- A) Mayoz I sonunda; tür içi kromozom sayısının nesiller boyu sabit kalmasını sağlar. Bu açıklama, hem kromozom sayısının ne zaman yarıya indiğini hem de bunun önemini doğru bir şekilde ifade etmektedir.
- B) Mayoz II sonunda; canlının büyümesini hızlandırır. Kromozom sayısı Mayoz II sonunda değil, Mayoz I sonunda yarıya iner. Ayrıca mayoz bölünme büyüme ile ilgili değil, üreme ile ilgilidir. Büyüme mitoz bölünme ile sağlanır.
- C) Mayoz I başında; genetik çeşitliliği artırır. Genetik çeşitlilik Mayoz I'in başında (Profaz I'de krossing-over ve Metafaz I'de bağımsız dağılım ile) artar, ancak kromozom sayısının yarıya inmesi Mayoz I'in sonunda gerçekleşir. Sorunun ikinci kısmı da kromozom sayısının sabit kalması ile ilgilidir.
- D) Mayoz II başında; hücrelerin yaşlanmasını geciktirir. Kromozom sayısı Mayoz II başında değil, Mayoz I sonunda yarıya iner. Mayoz bölünmenin hücre yaşlanmasıyla doğrudan bir ilişkisi yoktur.
Cevap A seçeneğidir.
