Bir akarsuyun yatağını derine ve yana doğru aşındırması sonucunda oluşan vadi tipleri, akarsuyun denge profiline ulaşma derecesi ve yatağının jeolojik yapısıyla ilişkilidir. Buna göre, genç ve yüksek eğimli arazilerde daha çok görülen vadi tipi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Geniş tabanlı vadi
B) Asimetrik vadi
C) Kanyon vadi
D) Boğaz vadi
E) Çentik vadi
Merhaba sevgili öğrenciler, bu soruyu adım adım çözerek akarsu vadilerini daha iyi anlayalım.
Sorumuz, akarsuyun yatağını aşındırmasıyla oluşan vadi tipleri ve bunların hangi arazilerde görüldüğü ile ilgili. Özellikle genç ve yüksek eğimli arazilerdeki vadi tipini bulmamız isteniyor.
- Akarsu Vadileri ve Oluşumları: Akarsular, aktıkları yüzeyleri aşındırarak vadiler oluştururlar. Bu aşındırma, akarsuyun akış hızı, eğimi, taşıdığı malzeme ve yatağın jeolojik yapısı gibi faktörlere bağlıdır.
- Genç ve Yüksek Eğimli Araziler: Bu tür arazilerde akarsuların enerjisi yüksektir. Yani, akarsular daha hızlı akar ve daha çok aşındırma yaparlar.
- Vadi Tiplerinin İncelenmesi:
- A) Geniş Tabanlı Vadi: Akarsuyun eğiminin azaldığı, yanal aşındırmanın baskın olduğu, daha olgunlaşmış akarsu sistemlerinde görülür. Genç arazilerde yaygın değildir.
- B) Asimetrik Vadi: Farklı dirençteki kayaçların bulunduğu veya tektonik hareketlerin etkili olduğu bölgelerde oluşur. Belirli koşullara bağlıdır, genç arazilerde her zaman görülmez.
- C) Kanyon Vadi: Derin ve dik yamaçlı vadilerdir. Genellikle yatay katmanlı, dirençli kayaçların bulunduğu kurak veya yarı kurak bölgelerde oluşur.
- D) Boğaz Vadi: Derin ve dar vadilerdir. Genellikle dağlık bölgelerde, dirençli kayaçların derine aşındırılmasıyla oluşur.
- E) Çentik Vadi: Akarsuyun derine aşındırmasının baskın olduğu, "V" şeklinde dar vadilerdir. Genç ve yüksek eğimli arazilerde, akarsuyun enerjisinin yüksek olduğu yerlerde sıkça görülür.
- Doğru Seçeneğin Belirlenmesi: Genç ve yüksek eğimli arazilerde akarsular daha çok derine aşındırma yaparlar. Bu durum, "V" şeklinde dar ve derin vadilerin, yani çentik vadilerin oluşmasına neden olur.
Bu nedenle, genç ve yüksek eğimli arazilerde daha çok görülen vadi tipi Çentik Vadi'dir.
Cevap E seçeneğidir.
