Merhaba öğrenciler! Bu soruyu adım adım çözerek okyanusal ve kıtasal levhaların etkileşimini daha iyi anlayalım.
Sorumuz, okyanusal levhanın kıtasal levhanın altına daldığı (subdüksiyon) bölgelerde hangi yer şeklinin oluşmasının beklenmediğini soruyor. Subdüksiyon bölgeleri, Dünya'nın en dinamik ve ilginç yerlerindendir. Şimdi seçenekleri tek tek inceleyelim:
- A) Hendekler: Okyanusal levha, kıtasal levhanın altına daldığında, dalma zonunda derin çukurlar oluşur. Bunlara hendek denir. Örneğin, Mariana Çukuru, bu tür bir oluşumdur. Yani, hendekler subdüksiyon bölgelerinde görülür.
- B) Volkanik dağ sıraları: Dalma sırasında eriyen okyanusal levha, magma oluşturur. Bu magma, kıtasal levhada yükselerek volkanik dağ sıralarını oluşturur. Andes Dağları buna güzel bir örnektir. Dolayısıyla, volkanik dağ sıraları da subdüksiyon bölgelerinde oluşur.
- C) Ada yayları: Eğer iki okyanusal levha çarpışıyorsa ve biri diğerinin altına dalıyorsa, yine magma oluşur ve bu magma su yüzeyine çıkarak volkanik adalar oluşturur. Bu adalar zamanla bir araya gelerek ada yaylarını meydana getirir. Japonya ve Filipinler bu tür ada yaylarına örnektir. Bu nedenle, ada yayları da subdüksiyon bölgelerinde oluşabilir.
- D) Orta okyanus sırtları: Orta okyanus sırtları, levhaların birbirinden uzaklaştığı (diverjans) bölgelerde oluşur. Burada magma yüzeye çıkarak yeni okyanusal kabuk oluşturur. İzlanda, orta okyanus sırtının su yüzeyine çıktığı bir örnektir. Subdüksiyon ise levhaların çarpışmasıyla ilgilidir, bu yüzden orta okyanus sırtları subdüksiyon bölgelerinde oluşmaz.
- E) Derin deniz çukurlukları: Hendekler aynı zamanda derin deniz çukurluklarıdır. Okyanusal levhanın dalmasıyla oluşan bu çukurlar, deniz tabanının en derin noktalarıdır. Bu nedenle, derin deniz çukurlukları da subdüksiyon bölgelerinde görülür.
Gördüğümüz gibi, orta okyanus sırtları levhaların birbirinden uzaklaştığı bölgelerde oluşurken, diğer seçeneklerdeki yer şekilleri okyanusal levhanın kıtasal levhanın altına daldığı subdüksiyon bölgelerinde oluşur.
Cevap D seçeneğidir.
