Fiziksel (mekanik) çözünmenin çöl bölgelerinde ve yüksek dağlık alanlarda daha yaygın olmasının temel nedeni nedir?
A) Bitki örtüsünün seyrek olması
B) Rüzgar erozyonunun şiddetli olması
C) Günlük sıcaklık farklarının fazla olması
D) Kimyasal çözünmenin etkisiz olması
E) Toprak oluşumunun yavaş olması
Merhaba arkadaşlar, bu soruyu adım adım inceleyerek doğru cevabı bulalım:
Soru, fiziksel (mekanik) çözünmenin çöl ve yüksek dağlık bölgelerde neden daha yaygın olduğunu soruyor. Fiziksel çözünme, kayaçların kimyasal yapısı değişmeden, sadece parçalanması anlamına gelir. Şimdi seçenekleri değerlendirelim:
- A) Bitki örtüsünün seyrek olması: Bitki örtüsünün seyrek olması, toprak erozyonunu artırabilir ancak doğrudan fiziksel çözünmeyi açıklamaz. Bitki kökleri bazen kayaçları parçalayabilir, ancak bu durum daha çok biyolojik çözünme ile ilgilidir.
- B) Rüzgar erozyonunun şiddetli olması: Rüzgar erozyonu, zaten parçalanmış malzemeyi taşıyarak aşındırır. Fiziksel çözünme, rüzgar erozyonundan önce gerçekleşir.
- C) Günlük sıcaklık farklarının fazla olması: İşte bu doğru cevabımız! Çöl ve yüksek dağlık bölgelerde gündüzleri çok sıcak, geceleri ise çok soğuk olur. Bu büyük sıcaklık farkları, kayaçların sürekli ısınıp soğumasına neden olur. Isınan kayaçlar genleşir, soğuyan kayaçlar ise büzülür. Bu sürekli genleşme ve büzülme, kayaçlarda gerilmelere yol açar ve zamanla kayaçların çatlamasına, parçalanmasına neden olur. Bu olaya termal yorulma da denir.
- D) Kimyasal çözünmenin etkisiz olması: Kimyasal çözünme bazı bölgelerde etkili olabilir, ancak çöl ve dağlık bölgelerde fiziksel çözünmenin daha baskın olmasının nedeni, sıcaklık farklarıdır. Kimyasal çözünme için suya ihtiyaç vardır ve bu bölgelerde su genellikle sınırlıdır.
- E) Toprak oluşumunun yavaş olması: Toprak oluşumu, çözünme süreçlerinin bir sonucudur. Toprak oluşumunun yavaş olması, fiziksel çözünmenin nedenini açıklamaz.
Gördüğümüz gibi, en mantıklı ve açıklayıcı seçenek, günlük sıcaklık farklarının fazla olmasıdır. Bu durum, kayaçların sürekli genleşip büzülerek parçalanmasına yol açar.
Cevap C seçeneğidir.
