Okyanusal levhaların kıtasal levhaların altına daldığı bölgelerde genellikle hangi jeolojik oluşumlar gözlenir?
A) Rift vadileri
B) Okyanus ortası sırtlar
C) Derin okyanus hendekleri ve volkanik dağ sıraları
D) Geniş alüvyal ovalar
E) Buzul vadileri
Okyanusal levhaların kıtasal levhaların altına daldığı bölgelerde görülen jeolojik oluşumları anlamak için öncelikle bu sürecin nasıl işlediğini hatırlayalım:
- Levha Tektoniği ve Dalma-Batma (Subduction): Dünya'nın litosferi (taşküre) levhalardan oluşur. Bu levhalar hareket halindedirler. Okyanusal levhalar, kıtasal levhalara göre daha yoğundur. Bu nedenle, okyanusal bir levha bir kıtasal levhayla karşılaştığında, daha yoğun olan okyanusal levha, kıtasal levhanın altına doğru batar. Bu olaya dalma-batma denir.
- Derin Okyanus Hendekleri: Dalma-batma zonlarında, okyanusal levhanın kıtasal levhanın altına doğru eğildiği yerde derin okyanus hendekleri oluşur. Bu hendekler, okyanus tabanının en derin yerleridir.
- Volkanik Dağ Sıraları: Dalma-batma sırasında, batan okyanusal levhadan ayrılan su ve diğer uçucu maddeler, üzerindeki mantoyu eritir. Bu eriyik, yüzeye doğru yükselerek volkanik aktiviteye neden olur. Zamanla, bu volkanik aktivite kıta üzerinde volkanik dağ sıralarının oluşmasına yol açar.
Şimdi seçenekleri değerlendirelim:
- A) Rift Vadileri: Rift vadileri, levhaların birbirinden uzaklaştığı bölgelerde oluşur, dalma-batma zonlarında değil.
- B) Okyanus Ortası Sırtlar: Okyanus ortası sırtlar, okyanusal levhaların birbirinden ayrıldığı ve yeni okyanusal kabuğun oluştuğu yerlerdir. Dalma-batma ile ilgisi yoktur.
- C) Derin Okyanus Hendekleri ve Volkanik Dağ Sıraları: Bu, dalma-batma zonlarında gözlenen tipik jeolojik oluşumlardır. Okyanusal levha batarken hendek oluşur ve eriyen malzeme volkanik dağları oluşturur.
- D) Geniş Alüvyal Ovalar: Alüvyal ovalar, akarsuların taşıdığı sedimentlerin birikmesiyle oluşur ve genellikle dalma-batma zonlarıyla doğrudan ilişkili değildir.
- E) Buzul Vadileri: Buzul vadileri, buzulların aşındırmasıyla oluşur ve dalma-batma zonlarıyla ilgisi yoktur.
Bu açıklamalara göre, okyanusal levhaların kıtasal levhaların altına daldığı bölgelerde en sık gözlenen jeolojik oluşumlar derin okyanus hendekleri ve volkanik dağ sıralarıdır.
Cevap C seçeneğidir.
