Merhaba sevgili öğrenciler,
Bu soruda verilen dizelerde hangi edebi sanatın kullanıldığını bulmak için dizeleri dikkatlice inceleyelim ve seçenekleri değerlendirelim.
- Dizeler:
"Ne hasta bekler sabahı
Ne taze ölüyü mezar
Ne de şeytan bir günahı
Seni beklediğim kadar"
Şimdi seçenekleri ve dizelerle ilişkilerini inceleyelim:
- A) Teşbih (Benzetme): İki farklı şey arasında ortak bir özellikten yola çıkarak yapılan karşılaştırmadır. Genellikle "gibi" edatıyla yapılır veya benzetme yönü açıkça belirtilir. Bu dizelerde doğrudan bir benzetme ("seni beklediğim kadar hasta sabahı bekler gibi" şeklinde) bulunmamaktadır. Şair, kendi bekleyişinin diğer bekleyişlerden daha şiddetli olduğunu ifade etmektedir, bu bir benzetmeden çok bir karşılaştırma ve abartı (mübalağa) içerir.
- B) Tezat (Karşıtlık): Anlamca birbirine zıt kavramların, düşüncelerin veya durumların bir arada kullanılmasıdır. Bu, şiire derinlik ve çarpıcılık katar. Dizelere baktığımızda:
- "Ne hasta bekler sabahı": Burada "hasta" ve "sabah" kavramları, hastalığın getirdiği karanlık, acı ve umutsuzluğa karşılık "sabah"ın getirdiği aydınlık, şifa ve umudu temsil eder. Yani bir nevi "yaşam" ve "umut" beklentisi vardır.
- "Ne taze ölüyü mezar": Burada ise "ölü" ve "mezar" kavramları, yaşamın sonu, bitiş ve yok oluşu temsil eder. Yani "ölüm" ve "son" beklentisi vardır.
- Görüldüğü gibi, "hasta bekler sabahı" ile ifade edilen "yaşam, umut, aydınlık" beklentisi ile "taze ölüyü mezar" ile ifade edilen "ölüm, son, karanlık" beklentisi arasında belirgin bir karşıtlık (tezat) bulunmaktadır. Şair, bu zıt durumları yan yana getirerek kendi bekleyişinin ne kadar büyük olduğunu vurgulamıştır.
- C) Telmih (Anımsatma): Tarihteki önemli bir olayı, kişiyi veya bilinen bir hikâyeyi hatırlatma sanatıdır. Bu dizelerde böyle bir anımsatma bulunmamaktadır.
- D) Tecahül-i Arif (Bilmezden Gelme): Bilinen bir şeyi bilmezlikten gelme, soru sorar gibi yapma sanatıdır. Bu dizelerde şair, kendi bekleyişinin büyüklüğünü ifade etmektedir, bilmezlikten gelme durumu yoktur.
Bu durumda, dizelerdeki "hasta bekler sabahı" (yaşam, umut) ve "taze ölüyü mezar" (ölüm, son) kavramları arasındaki anlam zıtlığı nedeniyle kullanılan edebi sanat Tezat'tır.
Cevap B seçeneğidir.
