Sıfatlar KPSS Test 1

🎓 Sıfatlar KPSS Test 1 - Ders Notu

Bu ders notu, KPSS'de sıkça karşınıza çıkacak sıfatlar konusunun temel kavramlarını ve türlerini sade bir dille özetlemektedir. Test sorularını çözerken bu bilgilere başvurarak konuyu daha iyi pekiştirebilirsiniz.

📌 Sıfat (Ön Ad) Nedir?

Sıfatlar, isimlerin önüne gelerek onları niteleyen veya belirten sözcüklerdir. Bir ismin rengini, durumunu, sayısını, işaretini veya belirsizliğini bildirirler. Sıfatlar tek başına bir anlam ifade etmez, mutlaka bir isimle birlikte kullanılırlar.

• 📝 Sıfatlar, her zaman bir isimden önce gelir.
• 📝 İsme sorulan "Nasıl?", "Hangi?", "Kaç?", "Ne Kadar?" gibi sorulara yanıt verirler.

💡 İpucu: Sıfatlar, isimleri tıpkı bir elbise gibi giydirir; onlara özellik katar. "Kırmızı elma" örneğinde "kırmızı" sıfattır, "elma" ise isimdir.

📌 Niteleme Sıfatları

Varlıkların rengini, durumunu, biçimini veya özelliklerini bildiren sıfatlardır. İsme sorulan "Nasıl?" sorusuna yanıt verirler.

• 📝 İsme "Nasıl?" sorusunu sorarak niteleme sıfatını buluruz.
• Örnek: "Nasıl adam?" -> "Çalışkan adam."
• Örnek: "Nasıl ev?" -> "Büyük ev."

⚠️ Dikkat: Eğer "nasıl" sorusuna cevap veren sözcük bir fiili niteliyorsa, o zaman zarf olur. Örneğin, "Çalışkan çalıştı." cümlesinde "çalışkan" zarftır.

📌 Belirtme Sıfatları

Varlıkları işaret, sayı, belirsizlik veya soru yoluyla belirten sıfatlardır. Kendi içinde dörde ayrılır:

📌 İşaret Sıfatları

Varlıkları işaret ederek belirten sıfatlardır. İsme sorulan "Hangi?" sorusuna yanıt verirler.

• 📝 "Bu, şu, o, öteki, beriki, böyle, şöyle, öyle" gibi sözcükler işaret sıfatı olarak kullanılabilir.
• Örnek: "Hangi kitap?" -> "Şu kitap."
• Örnek: "Hangi çocuk?" -> "Öteki çocuk."

💡 İpucu: İşaret sıfatları, isim çekim eki (-i, -e, -de, -den) aldığında işaret zamiri olur. Örneğin, "Şu kitabı al." (sıfat) ama "Şunu al." (zamir).

📌 Sayı Sıfatları

Varlıkların sayısını, sırasını, oranını veya paylaştırma şeklini bildiren sıfatlardır. Kendi içinde dörde ayrılır:

• Asıl Sayı Sıfatları: Varlıkların kesin sayısını bildirir. İsme "Kaç?" sorusu sorulur. (Örn: Üç elma, beş parmak)
• Sıra Sayı Sıfatları: Varlıkların sırasını bildirir. İsme "Kaçıncı?" sorusu sorulur. (Örn: Birinci kat, ikinci öğrenci)
• Üleştirme Sayı Sıfatları: Varlıkların eşit parçalara ayrıldığını bildirir. İsme "Kaçar?" sorusu sorulur. (Örn: İkişer kalem, beşer kuruş)
• Kesir Sayı Sıfatları: Varlıkların bir bütünün kaçta kaçı olduğunu bildirir. İsme "Kaçta kaç?" sorusu sorulur. (Örn: Yarım ekmek, üçte bir hisse)

⚠️ Dikkat: Sayı belirten sözcükler bir ismi nitelemiyorsa sıfat değildir. Örneğin, "Beş geldi." cümlesinde "beş" isimdir.

📌 Belgisiz Sıfatlar

Varlıkları tam olarak değil, belirsiz bir şekilde belirten sıfatlardır. İsme "Hangi?", "Kaç?", "Ne Kadar?" sorularına kesin bir cevap vermezler.

• 📝 "Bazı, birçok, birkaç, çoğu, her, tüm, bütün, kimi, hiçbir, herhangi bir" gibi sözcükler belgisiz sıfat olarak kullanılabilir.
• Örnek: "Birkaç öğrenci" (sayısı belli değil)
• Örnek: "Bazı insanlar" (kimler olduğu belli değil)

💡 İpucu: Belgisiz sıfatlar da isim çekim eki aldığında belgisiz zamir olur. Örneğin, "Birkaç kişi geldi." (sıfat) ama "Birkaçı geldi." (zamir).

📌 Soru Sıfatları

Varlıkları soru yoluyla belirten sıfatlardır. İsme sorulan "Nasıl?", "Hangi?", "Kaç?", "Ne Kadar?", "Kaçıncı?", "Ne?" gibi sorularla oluşur.

• 📝 Soru sıfatının cevabı her zaman bir sıfattır.
• Örnek: "Nasıl bir gün?" (Cevap: Güzel bir gün.)
• Örnek: "Kaç yıl geçti?" (Cevap: On yıl geçti.)
• Örnek: "Hangi kitabı okudun?" (Cevap: Bu kitabı okudum.)

⚠️ Dikkat: Soru sözcüğü bir ismi nitelemiyorsa soru zarfı veya soru zamiri olabilir. Örneğin, "Nasıl geldin?" (zarf), "Hangisini beğendin?" (zamir).

📌 Sıfatlarda Küçültme

Sıfatlara "-cik, -ce, -msi, -mtırak" ekleri getirilerek varlığa küçüklük, azlık, yakınlık veya benzerlik anlamı katılır.

• 📝 "-cik": minikcik çocuk, ufacık ev.
• 📝 "-ce": büyükçe bir oda, güzelce bir kız.
• 📝 "-msi": ekşimsi tat, tatlımsı meyve.
• 📝 "-mtırak": yeşilimtırak elbise, sarımtırak renk.

📌 Sıfatlarda Pekiştirme

Sıfatın anlamını güçlendirme, abartma veya vurgulama işlemidir. Çeşitli yollarla yapılır:

• 📝 "M, P, R, S" harfleriyle: Sıfatın ilk hecesi alınır, m, p, r, s harflerinden uygun olan getirilir ve sıfatın tamamı tekrar edilir. (Örn: Tertemiz, sapasağlam, kapkaranlık, yemyeşil)
• 📝 İkilemelerle: Aynı veya yakın anlamlı iki sözcüğün tekrarıyla. (Örn: Güzel güzel evler, iri iri gözler)
• 📝 "Mi" soru edatıyla: Sıfattan sonra "mi" edatının gelmesiyle. (Örn: Güzel mi güzel bir araba)
• 📝 Tekrarla: Aynı sıfatın art arda kullanılmasıyla. (Örn: Büyük büyük sorunlar)

📌 Adlaşmış Sıfat

Niteleme sıfatlarının niteledikleri isim düşer ve sıfat, ismin görevini üstlenerek adlaşır. Bu durumda sıfat, isim gibi çekim ekleri alabilir.

• 📝 Niteleme sıfatı + İsim -> Niteleme sıfatı (isim düşer).
• Örnek: "Yaşlı insanlar" -> "Yaşlılar" (insanlar düşmüş)
• Örnek: "Çalışkan öğrenci" -> "Çalışkan" (öğrenci düşmüş)

💡 İpucu: Adlaşmış sıfatlar artık sıfat değildir, isimleşmişlerdir. Ancak köken olarak bir sıfattan geldikleri için bu şekilde adlandırılırlar.

📌 Sıfat Tamlaması

Bir sıfatın bir isimle bir araya gelerek oluşturduğu söz öbeğidir. Sıfatlar her zaman bir ismin önüne gelerek sıfat tamlaması kurarlar.

• 📝 Sıfat + İsim = Sıfat Tamlaması
• Örnek: "Kırmızı araba" (Kırmızı: sıfat, araba: isim)
• Örnek: "Üç gün" (Üç: sıfat, gün: isim)
• Örnek: "Nasıl soru?" (Nasıl: sıfat, soru: isim)

⚠️ Dikkat: Sıfat tamlamalarında sıfat ile isim arasına başka bir sözcük giremez. Eğer girerse, farklı bir tamlama veya söz öbeği oluşabilir.