7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem iş hem oluş bildiren fiiller bir arada kullanılmıştır?
A) Çiftçi tarlayı sürdü ve tohumları ekti.
B) Yağmur yağdı ve seller aktı.
C) Çiçekler açtı ve meyveler olgunlaştı.
D) Öğrenciler sınıfa girdi ve yerlerine oturdu.
Merhaba sevgili öğrenciler!
Bu soruyu çözmek için öncelikle iş, oluş ve durum fiillerinin ne anlama geldiğini hatırlayalım:
- İş (Kılış) Fiilleri: Bir öznenin isteyerek yaptığı, bir nesneyi etkilediği fiillerdir. Ne, neyi, kimi sorularına cevap verir. Örneğin: okumak, yazmak, kırmak.
- Oluş Fiilleri: Öznenin kendi iradesi dışında geçirdiği değişimi anlatan fiillerdir. Zaman içinde kendiliğinden gerçekleşir. Örneğin: büyümek, yaşlanmak, sararmak.
- Durum Fiilleri: Öznenin bir durumu ifade eden, süreklilik gösteren fiillerdir. Örneğin: oturmak, uyumak, susmak.
Şimdi seçenekleri inceleyelim:
- A) Çiftçi tarlayı sürdü ve tohumları ekti.
- "Sürmek" ve "ekmek" fiilleri, çiftçinin isteyerek yaptığı ve nesneleri etkilediği için iş (kılış) fiilleridir.
- B) Yağmur yağdı ve seller aktı.
- "Yağmak" ve "akmak" fiilleri, kendi kendine gerçekleşen olayları ifade ettiği için oluş fiilleridir.
- C) Çiçekler açtı ve meyveler olgunlaştı.
- "Açmak" fiili, çiçeğin zamanla geçirdiği bir değişimi ifade ettiği için oluş fiilidir.
- "Olgunlaşmak" fiili de meyvenin zamanla geçirdiği bir değişimi ifade ettiği için oluş fiilidir. Ama buradaki "açmak" fiili (çiçek açmak) aynı zamanda bir iş fiilidir. Çünkü çiçeğin açma eylemi bir süreçtir ve bu süreçte bir "iş" gerçekleşir. "Olgunlaşmak" ise tamamen kendiliğinden olan bir süreçtir. Dolayısıyla bu cümlede hem iş hem de oluş bildiren fiiller bir arada kullanılmıştır.
- D) Öğrenciler sınıfa girdi ve yerlerine oturdu.
- "Girmek" ve "oturmak" fiilleri, bir durumu ifade ettiği için durum fiilleridir.
Bu analizlere göre, hem iş hem oluş bildiren fiillerin bir arada kullanıldığı seçenek C seçeneğidir.
Cevap C seçeneğidir.
