🎓 İş, oluş, hareket bildiren kelimeler Test 1 - Ders Notu
Bu test, fiillerin (eylemlerin) anlam özelliklerini, fiilimsileri ve fiillerde çatı konusunu kapsamaktadır. Başarılar dilerim!
📌 Fiiller (Eylemler) 🎬
Fiiller, bir işi, oluşu veya hareketi anlatan kelimelerdir. Cümlede yargı bildirirler.
- İş (Kılış) Fiilleri: Bir nesneyi etkileyen, öznenin isteğiyle gerçekleşen fiillerdir. (Örn: kırmak, okumak, yazmak)
- Oluş Fiilleri: Zaman içinde kendiliğinden gerçekleşen değişimleri anlatan fiillerdir. (Örn: büyümek, sararmak, yaşlanmak)
- Durum Fiilleri: Öznenin bir durumu ifade ettiği, süreklilik gösteren fiillerdir. (Örn: oturmak, uyumak, susmak)
⚠️ Dikkat: Aynı fiil, farklı cümlelerde farklı anlamlara gelebilir. Anlamı cümlenin bağlamına göre değerlendirin.
📌 Fiilimsiler (Eylemsiler) 🧩
Fiillerden türeyen, ancak fiil gibi çekimlenemeyen; isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılabilen kelimelerdir.
- İsim-Fiil (Ad-Eylem): Fiile "-ma, -ış, -mak" ekleri getirilerek yapılır. (Örn: okuma, bakış, gelmek)
- Sıfat-Fiil (Ortaç): Fiile "-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş" ekleri getirilerek yapılır. (Örn: koşan çocuk, okunası kitap, tükenmez kalem)
- Zarf-Fiil (Ulaç): Fiile "-ken, -alı, -madan, -ınca, -ip, -arak, -dıkça, -casına, -meksizin, -r…-maz" ekleri getirilerek yapılır. (Örn: gelirken, gideli, gelmeden, gülünce)
💡 İpucu: Fiilimsiler, fiil anlamını taşısalar da cümlede isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılırlar.
📌 Fiilde Çatı 🏗️
Fiillerin özne ve nesne ile olan ilişkisini gösterir. Etken, edilgen, dönüşlü ve işteş olmak üzere dörde ayrılır.
- Etken Fiil: Öznenin işi doğrudan yaptığı fiillerdir. (Örn: Ali topu attı.)
- Edilgen Fiil: İşin kim tarafından yapıldığı belli olmayan veya önemli olmayan fiillerdir. Fiil köküne "-l, -n" ekleri getirilir. (Örn: Top atıldı.)
- Dönüşlü Fiil: Öznenin yaptığı işten yine kendisinin etkilendiği fiillerdir. Fiil köküne "-l, -n" ekleri getirilir. (Örn: Çocuk yıkandı.)
- İşteş Fiil: İşin karşılıklı veya birlikte yapıldığını bildiren fiillerdir. Fiil köküne "-ş" eki getirilir. (Örn: Çocuklar güleştiler.)
⚠️ Dikkat: Edilgen ve dönüşlü fiillerde aynı ekler kullanıldığı için cümlenin anlamına dikkat etmek gerekir.
