Soru:
Kapalı bir ortamda bulunan bir bitkiye aşağıdaki değişiklikler ayrı ayrı uygulanıyor. Hangi uygulamanın fotosentez hızını anlık olarak en fazla artırması beklenir? Nedenini açıklayınız.
- A) Ortam sıcaklığını 15°C'den 20°C'ye çıkarmak
- B) Işık şiddetini %20 artırmak
- C) Ortamdaki CO₂ miktarını iki katına çıkarmak
Çözüm:
💡 Bu soru, farklı faktörlerin fotosentez hızına olan etkisini karşılaştırmamızı ister. Cevap, bitkinin o anki koşullarına bağlıdır.
- ➡️ İlk adım, sınırlayıcı faktörü bulmaktır. Hangi faktör en düşük seviyedeyse, onun artırılması hızı en çok etkiler.
- ➡️ Soruda bitkinin mevcut koşulları verilmediği için genel bir yargıda bulunmak gerekir. Normal, sağlıklı bir bitki ve ortalama laboratuvar koşullarında, genellikle CO₂ miktarı en sınırlayıcı faktördür çünkü atmosferdeki CO₂ oranı (%0,04) fotosentez için nispeten düşüktür.
- ➡️ Bu nedenle, CO₂ miktarını iki katına çıkarmak (C seçeneği), ışık veya sıcaklıktaki küçük bir artışa göre fotosentez hızını çok daha fazla artıracaktır. 15°C'den 20°C'ye sıcaklık artışı enzim aktivitesini biraz artırır, ancak CO₂'nin temel yapı taşı olması onun artırılmasını daha etkili kılar.
✅ Sonuç olarak, genel koşullar göz önüne alındığında, C seçeneği (CO₂ miktarını iki katına çıkarmak) fotosentez hızını anlık olarak en fazla artıracak uygulamadır.
