Soru:
Bir öğrenci, saksıdaki bir bitkinin gövdesine, toprak seviyesinden 5 cm yukarıya iletim demetlerinin dışına zarar vermeden ince bir halka şeklinde kabuğu soyar. Bir süre sonra halkanın hem üst hem de alt tarafında şişkinlikler oluştuğunu gözlemler.
Bu deneyde gözlemlenen şişkinliklerin oluşma nedeni nedir ve bu durum hangi meristem doku çeşidinin varlığına işaret eder? Açıklayınız.
Çözüm:
🔎 Bu deney, bitkilerdeki büyüme ve onarım mekanizmalarını anlamamızı sağlar.
- ➡️ Birinci adım - Olayın Analizi: Kabuğun soyulması, floem (soymuk boruları) gibi iletim dokularının kesilmesine neden olur. Bitki, bu yarayı onarmak ve iletimi yeniden sağlamak için harekete geçer.
- ➡️ İkinci adım - Şişkinliklerin Nedeni: Yaralanan bölgede, parenşima hücreleri bölünür doku özelliği kazanarak farklılaşır. Bu hücrelerin hızlı bölünmesi sonucu yara bölgesinde bir hücre yığını (kallus) oluşur ve bu da gözlemlenen şişkinliklere sebep olur.
- ➡️ Üçüncü adım - Hangi Meristem Türü? Normalde bölünmez olan bir dokunun (parenşima), yaralanma gibi bir uyaran sonucu tekrar bölünme yeteneği kazanmasıyla oluşan meristemeye Seconder Meristem veya daha spesifik olarak bu onarım meristemine "Kallus Meristemi" denir.
- ➡️ Dördüncü adım - Neden Hem Üst Hem Alt Tarafta? Besin iletim yolu (floem) kesildiği için, organik besinler halkanın üst tarafında birikir ve buradaki kallus meristemi gelişir. Aynı şekilde, kökten gelen su ve mineraller de halkanın alt tarafında birikebilir ve bu da alt tarafta şişkinliğe yol açar.
✅ Sonuç: Şişkinlikler, yaranın onarılması için oluşan kallus dokusudur. Bu durum, farklılaşmış hücrelerin bölünme yeteneği kazanabildiğini, yani seconder (kallus) meristemin varlığına işaret eder.
