Soru:
Bir yaprağın epidermisinde bulunan ve gaz alışverişi (\(CO_2\) girişi, \(O_2\) ve su buharı çıkışı) ile terlemeyi (transpirasyon) kontrol eden yapıların adı nedir? Bu yapıların açılıp kapanmasını hangi hücreler sağlar ve bu mekanizma nasıl çalışır?
Çözüm:
💡 Bu soru, bitkilerin dış ortamla etkileşimini sağlayan özel bir epidermis yapısını ele almaktadır.
- ➡️ Yapının Adı: Bu yapılara Stoma (gözenek) denir.
- ➡️ Kontrol Eden Hücreler: Stomaların açılıp kapanması, iki adet bekçi hücresi (stoma hücresi) tarafından kontrol edilir.
- ➡️ Çalışma Mekanizması:
- 🌞 Açılma: Işık varlığında bekçi hücrelerinde fotosentez sonucu şeker üretimi artar. Osmotik basınç yükselir, hücreler su alarak şişer. Bekçi hücrelerinin iç çeperleri kalın, dış çeperleri ince olduğu için şişme sonucu dışa doğru bombe yaparlar ve stoma açılır.
- 🌙 Kapanma: Karanlıkta veya bitki susuz kaldığında, bekçi hücrelerindeki osmotik basınç düşer, su kaybederek sönerler ve stoma kapanır. Bu sayede su kaybı engellenir.
✅ Cevap: Gaz alışverişini ve terlemeyi kontrol eden yapı stoma'dır ve onun açılıp kapanması bekçi hücreleri tarafından osmotik basınç değişimleriyle sağlanır.
