Soru:
Ksilem öz suyunun, yer çekimine karşı onlarca metre yükseklikteki ağaç tepelerine kadar çıkabilmesi, aşağıdaki fiziksel olaylardan hangisi/hangileri sayesinde mümkün olur?
- I. Su molekülleri arasındaki hidrojen bağlarından kaynaklanan kohezyon kuvveti
- II. Su molekülleri ile ksilem çeperi arasındaki adezyon kuvveti
- III. Yapraklardaki terleme sonucu ksilemde oluşan gerilim (emme kuvveti)
A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I ve II
D) I, II ve III
Çözüm:
💡 Bu soru, Terleme-Kohezyon-Gerilim Teorisi'nin temel bileşenlerini sorgulamaktadır. Teori, suyun yükseklere taşınmasını bu üç unsurun birlikte çalışmasıyla açıklar.
- ➡️ 1. Adım: Gerilimin Rolü Yapraklardaki terleme (III) su kaybına neden olur ve ksilem borucuklarında bir geri çekilme kuvveti (gerilim) oluşturur. Bu, suyu yukarı doğru çeken ana motordur.
- ➡️ 2. Adım: Kohezyonun Rolü Su molekülleri arasındaki güçlü hidrojen bağları, onların birbirini çekmesini (kohezyon - I) sağlar. Bu sayede boruların içindeki su, kopmadan uzun bir sürekli kolon halinde kalabilir ve gerilim kuvveti aşağıya iletilir.
- ➡️ 3. Adım: Adezyonun Rolü Su molekülleri ile ksilemin hidrofilik çeperi arasında kurulan bağlar (adezyon - II), su kolonunun çeperlere yapışmasını ve yer çekimi etkisiyle aşağıya çökmesini bir miktar engeller. Ayrıca kılcallık olayına katkıda bulunur.
✅ Sonuç: D şıkkı. Suyun yükseklere taşınması, Terleme (Gerilim), Kohezyon ve Adezyon kuvvetlerinin hepsinin birlikte ve uyum içinde çalışmasıyla mümkündür. Eksiksiz bir sistemdir.
