Soru:
Bir bitki fizyoloğu, yapraklardaki terleme (transpirasyon) hızının arttığı durumlarda ksilemdeki su kolonunda gerilimin (tansiyon) nasıl değişeceğini merak ediyor. Aşağıdaki durumlardan hangisinde ksilemdeki su kolonunun kopma (kavitasyon) riski en yüksektir?
- A) Sıcak, rüzgârsız ve nemli bir öğle vakti
- B) Serin, rüzgârlı ve kuru bir sabah vakti
- C) Sıcak, rüzgârlı ve kuru bir öğle vakti
- D) Serin, rüzgârsız ve nemli bir gece vakti
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için terleme hızını ve dolayısıyla ksilem gerilimini artıran faktörleri bilmemiz gerekir. Kavitasyon riski, gerilim arttıkça artar.
- ➡️ 1. Adım: Terleme Hızını Etkileyen Faktörleri Belirle Sıcaklık, rüzgâr, düşük nem ve yüksek ışık şiddeti terleme hızını artırır. Serinlik, durgun hava, yüksek nem ve karanlık ise terleme hızını azaltır.
- ➡️ 2. Adım: Seçenekleri Değerlendir
- A) Sıcak (Artırır), Rüzgârsız (Azaltır), Nemli (Azaltır) → Orta Seviye
- B) Serin (Azaltır), Rüzgârlı (Artırır), Kuru (Artırır) → Yüksek Seviye
- C) Sıcak (Artırır), Rüzgârlı (Artırır), Kuru (Artırır) → En Yüksek Seviye
- D) Serin (Azaltır), Rüzgârsız (Azaltır), Nemli (Azaltır) → En Düşük Seviye
- ➡️ 3. Adım: Sonuca Var Tüm terleme artırıcı faktörlerin (sıcak, rüzgârlı, kuru) bir arada bulunduğu seçenek, en yüksek gerilime ve dolayısıyla en yüksek kavitasyon riskine sahiptir.
✅ Sonuç: C şıkkı. Sıcak, rüzgârlı ve kuru koşullar terlemeyi maksimuma çıkararak ksilemdeki su kolonunda oluşan gerilimi artırır ve kolonun kopma riski en üst düzeye ulaşır.
