Soru:
Ksilemdeki su kolonunun sürekliliği bozulduğunda (kavitasyon), bitki bunu tamir etmek için nasıl bir mekanizma kullanabilir? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Kavitasyon, ksilemdeki su kolonunun kopması ve borunun içine hava kabarcığı (embolizm) girmesi durumudur. Bu, su iletimini engeller. Bitkilerin bu sorunla başa çıkmak için geliştirdiği bazı yöntemler vardır.
- ➡️ 1. Adım: Kök Basıncı Özellikle geceleri terleme durduğunda, kök hücrelerinin aktif olarak iyonları ksileme pompalaması sonucu oluşan pozitif bir basınçtır. Bu basınç, ksilemdeki suyu yukarı iterek küçük hava kabarcıklarının çözünmesine ve kopuk kolonun birleşmesine yardımcı olabilir.
- ➡️ 2. Adım: Alternatif Yollar (Baypas) Bitkiler genellikle birbirine bağlı çok sayıda ksilem demetine sahiptir. Bir boruda kavitasyon oluşsa bile, su yan demetlerden yoluna devam edebilir. Bu, suyun "sorunlu bölgeyi" baypas etmesini sağlar.
- ➡️ 3. Adım: Onarım ve Yeni Doku Üretimi Ksilem, canlı olmayan hücrelerden oluşur ve doğrudan onarılamaz. Ancak bitki, özellikle ikincil büyüme gösteren ağaçlarda, her yıl yeni ksilem (odun) dokusu üreterek hasarlı, işlevsiz boruların yerini doldurur. Uzun vadede en etkili çözüm budur.
- ➡️ 4. Adım: Basınç Dengesizleştirme Bazı bitkiler, komşu ksilem hücrelerindeki basıncı değiştirerek hava kabarcığının bitişik hücrelere sızmasını ve böylece daha geniş bir alana yayılarak etkisinin azalmasını sağlayabilir.
✅ Sonuç: Bitkiler, kavitasyonu onarmak için başlıca kök basıncı oluşturma, alternatif iletim yollarını kullanma ve en nihayetinde yeni ksilem dokusu üretme stratejilerini geliştirmişlerdir.
