Soru:
Tarihî bir olayı anlamak için kullandığımız birinci el ve ikinci el kaynaklar arasındaki fark nedir? Aşağıdaki örneklerden hangisi birinci el kaynağa örnektir?
- A) Bir tarihçinin İstanbul'un Fethi hakkında yazdığı kitap
- B) İstanbul'un Fethi sırasında yaşamış bir askerin günlüğü
- C) Fetihle ilgili bir belgesel film
- D) Lise tarih ders kitabındaki fetih konusu
Çözüm:
💡 Tarihî kaynakları doğru sınıflandırmak, güvenilir bilgiye ulaşmanın anahtarıdır. Birinci el kaynaklar olayın çağdaşıyken, ikinci el kaynaklar sonradan üretilir.
- ➡️ Birinci El Kaynak: Olayı yaşamış veya olayın gerçekleştiği dönemde oluşturulmuş belgeler ve nesnelerdir. Örnekler: Günlükler, mektuplar, arkeolojik buluntular, resmî belgeler, gazete haberleri, o dönemden kalan fotoğraflar.
- ➡️ İkinci El Kaynak: Olaydan sonra, birinci el kaynakları kullanarak olayı yorumlayan ve anlatan eserlerdir. Örnekler: Tarih kitapları, ansiklopediler, biyografiler, belgeseller.
- ➡️ Seçenekleri İnceleyelim:
- A) Tarihçinin kitabı, birinci el kaynakları inceleyerek yazıldığı için ikinci el kaynaktır.
- B) Askerin günlüğü, olayı bizzat yaşayan biri tarafından o dönemde yazıldığı için birinci el kaynaktır. ✅
- C) Belgesel film, olayı yorumladığı ve sonradan hazırlandığı için ikinci el kaynaktır.
- D) Ders kitabı, farklı kaynaklardan derlenmiş bilgiler içerdiği için ikinci el kaynaktır.
✅ Doğru cevap B seçeneğidir. Birinci el kaynaklar, tarihçilere olayla ilgili en doğrudan kanıtları sağlar.
