Soru:
Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922) ile hilafetin kaldırılması (3 Mart 1924) arasındaki temel fark nedir? Bu iki olayın Türk siyasi hayatındaki önemini karşılaştırarak açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, iki önemli inkılap hareketini ve aralarındaki kritik ayrımı anlamamızı istiyor.
- ➡️ Birinci adım, saltanatın tanımını yapmaktır. Saltanat, bir hükümdarın (padişahın) devlet başkanı olduğu yönetim biçimidir. Saltanatın kaldırılması, siyasi ve yönetimsel bir değişikliktir. Padişahlık makamı ortadan kalkmış, devlet başkanlığı fonksiyonu TBMM'ye ve onun seçtiği cumhurbaşkanına geçmiştir. Bu, cumhuriyete giden yolun en önemli adımıdır.
- ➡️ İkinci adım, hilafetin tanımını yapmaktır. Hilafet, İslam dünyasında dini liderlik makamıdır. Hilafetin kaldırılması ise daha çok dini ve hukuki bir düzenlemedir. Laik bir devlet yapısı kurmak için, din işleri ile devlet işlerinin kesin olarak birbirinden ayrılması gerekiyordu.
- ➡️ Üçüncü adım, önemlerini karşılaştırmaktır. Saltanatın kaldırılması, "milletin egemenliği" prensibinin zaferidir. Hilafetin kaldırılması ise "laiklik" prensibinin yerleşmesi ve modern hukuk düzenine geçişin temelidir.
✅ Sonuç: Temel fark, saltanatın siyasi iktidar, hilafetin ise dini liderlik makamı olmasıdır. İlkiyle milli egemenlik sağlanmış, ikincisiyle laik devlet düzenine geçilmiştir.
