Soru:
23 Nisan 1920'de açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) aldığı ilk önemli kararlardan biri olan ve Meclis'in üstünde hiçbir güç tanımadığını ilan eden kararın adı nedir? Bu kararın anlamını ve önemini açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, TBMM'nin kuruluş felsefesi ve egemenlik anlayışı ile ilgilidir. Doğru kararı belirleyip yorumlamalıyız.
- ➡️ Birinci Adım - Kararın Adını Belirleme: TBMM'nin 23 Nisan 1920'de açılışından hemen sonra, 1 Kasım 1922'de saltanatın kaldırılmasına kadar geçen süreçteki en temel ilkesi "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir"dir. Bu ilkeyi somutlaştıran ve Meclis'in yetkilerini tanımlayan önemli bir hukuki metin, "20 Ocak 1921 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu"dur. Ancak, Meclis'in üstünde hiçbir güç tanımadığını gösteren ilk ve çok net siyasi mesaj, "Hâkimiyet-i Milliye" esasıdır ve bu, "1 Kasım 1922'de saltanatın kaldırılması" ile taçlandırılmıştır. Sorunun vurguladığı "ilk önemli kararlar" ve "Meclis'in üstünde hiçbir güç tanımama" ifadeleri, en doğru şekilde "Hâkimiyetin kayıtsız şartsız millete ait olduğu ve Türkiye Devleti'nin yönetim şeklinin cumhuriyet olduğu" hükmünü getiren 20 Ocak 1921 Anayasası (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu) ile açıklanır. Meclis, bu anayasa ile kendisini milletin tek ve yegâne temsilcisi ilan etmiştir.
- ➡️ İkinci Adım - Anlam ve Önemini Açıklama: Bu kararın anlamı ve önemi şunlardır:
- 📜 Ulusal Egemenlik: Egemenliğin padişahtan alınıp millete verildiğinin resmi ilanıdır.
- ⚖️ Yeni Devletin Temeli: Yeni Türk devletinin demokratik ve laik temeller üzerine inşa edileceğinin bir göstergesidir.
- 🛡️ Meclis'in Üstünlüğü: İstanbul Hükümeti'ne ve padişaha karşı Meclis'in üstünlüğünü ve meşruiyetini tesis etmiştir.
✅ Sonuç: 20 Ocak 1921 Anayasası ile kabul edilen "Egemenliğin millete ait olduğu" ilkesi, TBMM'nin en temel kararıdır ve modern Türkiye Cumhuriyeti'nin siyasi kimliğinin oluşumunda çığır açmıştır.
